Adli Para Cezası Nedir?

Adli Para Cezası Nedir?

Adli Para Cezası, sanığın işlediği suçun karşılığı olarak hükümlüden belirli bir miktar paranın alınmasını ve kanunun gösterdiği yere tevdi edilmesini, ödenmemesi hâlinde kanunun gösterdiği yaptırımlara çevrilmesini belirleyen cezaya denilir. Adli para cezasına bir suçun cezası olarak yalnızca mahkemeler tarafından hükmedilebilir. Diğer tüm devlet kurumlarının verdiği para cezaları idari para cezasıdır. Adli para cezası, idari para cezasından farklı olarak ödenmediğinde hapis cezası ile sonuçlanabilecek bir yaptırım türüdür. idari para cezası ise suç karşılığında verilen bir ceza olmadığı için ödenmediği zaman hapis cezasına çevrilemez.

TCK’nın 52. Maddesinin ilk fıkrasında adli para cezası;

‘’ Adlî para cezası, beş günden az ve kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde yediyüzotuz günden fazla olmamak üzere belirlenen tam gün sayısının, bir gün karşılığı olarak takdir edilen miktar ile çarpılması suretiyle hesaplanan meblağın hükümlü tarafından Devlet Hazinesine ödenmesinden ibarettir.’’

Adli para cezasını ise suç karşılığında yasada yazılı sınırlar arasında belirlenecek bir miktar paranın devlet hazinesine ödenmesi olarak tanımlayabiliriz.

Adli Para Cezasının Çeşitleri

Adli Para Cezasının Çeşitleri

• Doğrudan Verilen Adli Para Cezası : 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda bir suçun cezai yaptırımının karşılığı şayet adli para cezası ise, mahkeme başkanı hükümlüye hapis cezası veremez. Bu konuya taksirle çevreyi kirleten bir kişinin cezasının adli para cezası olduğu ve karşılığında hapis cezası verilemeyeceği kesindir.
• Seçimlik Olarak Verilen Adli Para Cezası : Hukuki kapsamda bir ceza’nın karşılığı hem adli para cezası hem de hapis cezası olarak görülüyorsa ve hakim hükümlünün cezası olarak adli para cezasına hükmediyorsa burada seçimlik olarak verilmiş olan adli para cezası ortaya çıkmış demektir.
• Hapis Cezasından Çevrilen Para Cezası : Ceza Kanunu’nda kasten işlenmiş olarak suçlarda 1 yıl altındaki hapis cezaları adli para cezasına çevrilebilir. Taksirle işlenen suçlarda ise ceza sınırı göz önünde bulundurulmaksızın adli para cezası uygulanabilir.
• Hapis Cezası ile Verilen Adli Para Cezası : Ceza Kanunu’nda bazı suçlar için cezai yaptırım hem adli para cezası ile hapis cezası birlikte ön görülmüştür. Hükümlü hem adli para cezasını ödeyecek hem de hapis cezası alacaktır.

Hapis Cezasının Adli Para Cezasına Çevrilmesi Şartları Nelerdir?

Hapis cezasının para cezasına çevrilmesi kararı, mahkeme tarafından bazı olgular gözlenerek verilir. Suçlunun kişiliği, sosyal ve ekonomik durumu, yargılama sürecinde duyduğu pişmanlık ve suçun işlenmesindeki özellikler mahkeme tarafından tek tek değerlendirilir.

• Kasten İşlenen Suçlar: Kasten işlenen suçlarda (örn, kasten yaralama, hırsızlık, basit dolandırıcılık gibi) hükmedilen hapis cezasının miktarı 1 yıl veya altındaysa, hapis cezası adli para cezasına çevrilebilir.
• Taksirle İşlenen Suçlar: Taksirle işlenen suçlarda ise hapis cezasının paraya çevrilmesi için bir ceza sınırı yoktur. Taksirle işlenen suçlarda, hükmedilen cezanın miktarı ne olursa olsun (örneğin, taksirle işlenen bir suçtan 5 yıl hapis cezası verilse dahi her zaman paraya çevrilebilir. Suç taksirle işlenen suçlardan değilse; 2 yıl, 3 yıl veya 4 yıl gibi hapis cezalarının adli para cezasına çevrilmesi mümkün değildir.
• Bilinçli Taksirle İşlenen Suçlar: Bilinçli taksirle işlenen suçlar nedeniyle hükmedilen hapis cezaları 1 yıl veya altında ise para cezasına çevrilebilir. Taksirli suçlara ilişkin hapis cezası miktarının dikkate alınmaması şeklindeki kural “bilinçli taksir” halinde uıygulanmaz (TCK md. 50/4).

Adli Para Cezasının Hesabı Nasıl Yapılır?

Gün para cezası sistemi, TCK ve özel ceza kanunlarında kural olarak kabul gören adli para cezası hesaplama sistemidir. Cezanın belirlenmesi için öncelikle “gün birimi”, yani cezanın alt-üst sınırı belirlenmelidir:

• Yaptırımı adli para cezası olarak belirlenen bir suça ait kanun düzenlemesinde alt-üst sınır belirlenmemişse, TCK m.52/1’e göre, alt sınır 5 gün ve üst sınır 730 gün olarak dikkate alınır.
• Söz konusu yaptırım seçimlik olarak öngörüldüğünde, kanun düzenlemesi alt-üst sınıra ilişkin bir belirleme yapmamışsa, hapis cezası için öngörülen alt-üst sınır para cezası için aynı kabul edilmekle beraber; hapis cezasına ait alt sınır da belirlenmemişse para cezasının alt sınırı 30 gün
• Hapis cezasıyla birlikte para cezasına da hükmedilen suçlarda, düzenlenmemiş alt sınır 5 gün olarak kabul edilir.
• Bu para cezasının seçenek yaptırım olarak düzenlendiği suçlarda gün birimi, hapis cezası için düzenlenen gün birimi ile aynı kabul edilmektedir.

 Bu yaptırımın belirlenmesi için önem arz eden ikinci aşama; “gün değeri” belirlemesidir:

• Gün değerinin belirlenmesinde alt sınır 20TL ve üst sınır 100TL’dir ve hukukumuzda genellikle 20TL esas alınarak hesaplama yapılmaktadır.
• Gün değeri belirlenirken kişinin kazandığı ya da kazanması gereken gelirleri ve kişisel durumları göz önünde bulundurulur. Buna ek olarak, kişinin mal varlığındaki pasifler (örneğin; nafaka borcu, vergi yükümlülükleri, kredi borçları) de dikkate alınır. Belirleme yapılırken, aksi ispatlanmadıkça, sanığın beyanı esas alınmaktadır ancak, hakim bu beyan ile bağlı değildir.

Söz konusu para cezasının hesaplanmasının tamamlanması için yapılması gereken; yukarıda ayrıntılı şekilde belirtilen hususlar dikkate alınarak tespit edilecek olan gün birimi ve gün değerinin çarpılmasıdır. Çarpım sonucu çıkan miktara ilişkin bir indirim uygulanması mümkün olmamakla beraber, hesap sonucu karar gerekçesinde açıkça yer almalıdır.

Adli Para Cezası Nasıl Ödenir?

Bir yaptırım olan ve bahsi geçen para cezası, taksitlendirme yöntemi ile ya da peşin olarak ödenebilmektedir. Cezanın nasıl ödeneceği ancak kesinleşmiş mahkeme kararından sonra belli olmaktadır. Kesinleşmiş mahkeme kararından sonra bu cezanın konusu olan paranın tahsil edilmesi amacıyla mahkeme, İnfaz Savcılığı’na yazı yazmaktadır. Adli para cezası hükümlüsüne gönderilecek olan “ödeme emri” de İnfaz Savcılığı tarafından yollanmaktadır. Ödeme emrinin hükümlüye tebliğinden itibaren 30 gün içinde, adli para cezası ödenmelidir.Aksi takdirde adli para cezası hapis cezasına dönmektedir.

Adli Para Cezası Nereye Ödenir?

Para cezasının tahsili için İnfaz Savcılığınca gönderilen ödeme emrini alan hükümlü, Cumhuriyet Savcılığı İnfaz Ön Bürosu’na başvurmalıdır. Adliyede bulunan bu büroya başvuran hükümlüye, Vergi Dairesi’ne yöneltilen bir yazı yazılarak verilir.

Vergi Dairesine yazı ile giden hükümlü, ödeme sonucu aldığı dekontu, tekrardan Cumhuriyet Savcılığı İnfaz Bürosu’na giderek, büroya teslim etmelidir. Büroya teslim ile adli para cezası ödenmiş ve ödendiği, gerek elektronik gerekse fiziki dosyaya kaydedilmiş olmaktadır.Bu işlemlerden sonra adli para cezası sorunsuz bir şekilde ödenmiş olur.

Adli Para Cezası Ödenmezse Ne Olur?

Adına para cezasına hükmedilen hükümlünün iradesi ile ya da irade dışı bu cezayı ödememesi durumunda, ödenmeyen kısmın taksitlendirilmesi mümkündür. Taksitlendirme kararı ile taksitlendirme yapılması halinde ise ödenecek tüm tutar muaccel hale gelmiş kabul edilmektedir. Ödenmeyen tutara ilişkin bir  temerrüt faizi uygulanması, suç ve cezada kanunilik ilkesi gereğince, mümkün değildir.

Hükümlünün iradesi ile cezayı ödememesi durumunda cebri infaz aşamasına geçilmekte ve bu kapsamda hükümlü, kamu yararına olan bir işte çalıştırılmaktadır. Kamu yararına bir işte de çalışmaz ise, tazyik hapsi yoluna başvurulur. Tazyik hapsi süresince açık cezaevinde geçirilen her bir gün, adli para cezası bakımından belirlenen gün biriminden düşürülmektedir. Bir üst sınırı olan tazyik hapsinde, süre dolmasına rağmen adli para cezası olarak belirlenen bedelin tamamı tahsil edilemezse, tahsil edilemeyen kısım için 6183 sayılı Kanun’daki hükümlere başvurulur.

Adli Para Cezası Sicile İşlenir Mi?

Bahsi geçen yaptırım, hapis cezası gibi, adli sicil kaydına işlenmektedir. Taksit ile ya da peşin olarak ödenebilen bu para cezası, peşin olarak ödendiği takdirde ödendiği gün sicil kaydından silinerek arşiv kaydına geçirilmektedir. Taksitlendirme yöntemi ile ödenmesi durumunda ise, son taksitin ödendiği yani cezanın tamamının ödenmiş olduğu gün sicil kaydından silinerek arşiv kaydına geçirilmektedir.

Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü, ödeme yapılması durumunda adli sicil kaydını re’sen sileceğinden bir talepte bulunulmasına gerek yoktur. Ancak Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü re’sen silmezse, kaydın silinmesi için bir ceza avukatı  ile başvuru yapılması tavsiye edilir.

Adli Para Cezası Ödenmezse En Fazla Ne Kadar Hapis Yatılır?

Adli para cezası ödenmezse mahkemenin hükmettiği adli para cezası, yukarıda açıkladığımız şekilde miktarı oranınca hapse çevrilir. Ama hükmedilen adli para cezasının miktarı ne olursa olsun, tek mahkeme kararındaki para cezası çok yüksek olsa bile, en fazla 3 yıl hapis cezasına çevrilebilir. Birden fazla mahkeme kararıyla mahkumiyet söz konusu ise hapis cezası toplamı 5 yılı geçemez.

Erzincan Ceza Avukatı Nedir?

Daha fazla makale için tıklayınız.