Bilişim Suçları Nedir?
Bilişim suçları Türk Ceza Kanunu’nun 243 ile 245. Maddeleri arasında düzenlense de bu maddelerin haricinde kalan birtakım suçlar da bilişim sistemleri aracılığıyla işlenebilmektedir. Siber suçu diğer suçlardan ayıran bir bilişim aracı vasıtasıyla işlenmesidir. Bilişim suçlarından bazıları;
Madde 243 – Bilişim sistemine girme
Madde 244 – Sistemi engelleme, bozma, verileri yok etme veya değiştirme
Madde 245 – Banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması
Bunlar “Bilişim Alanında Suçlar” başlığı altında işlenen suçlardır. Fakat bu başlığın haricinde de bilişim alanında işlenen birçok suç vardır bunlara örnek olarak;
Madde 106 – Tehdit
Madde 107 – Şantaj
Madde 125 – Hakaret
Madde 135 – Kişisel Verilerin Kaydedilmesi
Madde 218 – Kumar Oynanması için Yer ve İmkan Sağlama
Bunların haricinde de bilişim sistemleri aracılığıyla işlenebilen elbette pek çok suç var. Yukarıda yazılanlar sadece örneklerden ibarettir.
Birçok bilişim suçu olsa da bu suçların tamamı şikayete bağlı değildir. İşte bazı suçlar şikayete bağlı olmaksızın ihbar üzerine savcılık tarafından kendiliğinden soruşturulur. Soruşturma ve kovuşturması şikayete bağlı olan suçlar ise Türk Ceza Kanunu’nda ilgili suçun düzenlendiği maddede belirtilir. Bu nedenlerle söz konusu suç için eğer şikayet öngörülmüşse suçun şikayet süresi geçmeden şikayet edilmesi gerekmektedir.
Bilişim Sistemleri Aracılığıyla İşlenen Suçlarda Şikayet Nedir?
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun “İhbar ve şikayet” başlıklı 158’ inci madde hükmü şu şekildedir:
“(1) Suça ilişkin ihbar veya şikâyet, Cumhuriyet Başsavcılığına veya kolluk makamlarına yapılabilir.
(2) Valilik veya kaymakamlığa ya da mahkemeye yapılan ihbar veya şikâyet, ilgili Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilir.
(3) Yurt dışında işlenip ülkede takibi gereken suçlar hakkında Türkiye’nin elçilik ve konsolosluklarına da ihbar veya şikâyette bulunulabilir.
(4) Bir kamu görevinin yürütülmesiyle bağlantılı olarak işlendiği iddia edilen bir suç nedeniyle, ilgili kurum ve kuruluş idaresine yapılan ihbar veya şikâyet, gecikmeksizin ilgili Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilir.
(5) İhbar veya şikâyet yazılı veya tutanağa geçirilmek üzere sözlü olarak yapılabilir.”
Bilişim suçlarına ilişkin şikayet başvuruları Cumhuriyet Başsavcılıklarına yapılabileceği gibi kolluk birimlerine, mahkemelere ve ilgili diğer kurumlara da yapılabilir. Emniyet Genel Müdürlüğü bünyesinde bu suçlarla mücadele maksadına yönelik olarak Siber Suçlarla Mücadele birimi kurulmuştur.
Bilişim Sistemleri Aracılığıyla İşlenen Suçlarda Şikayet Ne Zaman Yapılır?
Ne zaman şikayet edilir sorusuna cevap ise TCK 73/2’de belirtilmiştir. Şikayete tabi suçlarda şikayet süresi 6 (altı) aydır. Bu süre, mağdurun fiili ve failin kim olduğunu bildiği veya öğrendiği günden başlar.
Şikayete tabi olmayan suçlarda ise bu suçlar zaman aşımı süresi içerisinde re’sen takibi gereken suçlardan olduğu için şikayet hakkı bakımından böyle bir süre söz konusu değildir. Buna göre şikayete tabi olmayan bilişim suçları zaman aşımı süresi içerisinde şikayet başvurusuna konu edilebilir.
Bilişim Suçları Nasıl Tespit Edilir ?
Bilişim suçlarında çoğunlukla failler kendilerine ait olmayan yani fake (sahte) denilen hesaplarla bu suçları işlerler. Bu nedenle soruşturma aşaması araştırma yönünden detay gerektirmektedir. En çok bilinen yöntem failin IP adresinin tespit edilmesi yöntemiyle failin bulunmasıdır.
Bilişim Suçlarında Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Nedir?
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB), sanık hakkında verilen kararın hiçbir hukuki sonuç doğurmaması, sanık hakkındaki denetim süresi olumlu geçerse davanın düşürülmesidir. HAGB kararı sanığa verilen bir şanstır. Sanık hakkında HAGB kararı verildiğinde sanığın TCK 53 kapsamında medeni ve siyasi hiçbir hakkına sınırlama gelmediği gibi adli sicil kaydına da işlenmez. Bilişim suçları için de HAGB kararı verilebilir.
- HAGB uygulaması açısından bilişim suçları kanunda öngörülen ceza miktarına göre ayrı ayrı değerlendirilmelidir. Şu bilişim suçları hakkında HAGB kararı verilebilir:
- Bilişim Sistemine Girme Bilişim Suçu,
- Sistemi Engelleme, Bozma, Verileri Yok Etme Bilişim Suçu,
- TCK md.244/1-2’deki suçların haksız çıkar sağlama veya banka bilişim sistemi üzerinde işlenmesine dair bilişim suçu.
- Bilişim suçları içerisinde yer alan Banka veya Kredi Kartlarının Kötüye Kullanılması Yoluyla Bilişim Suçu nedeniyle meydana gelen zarar giderildiğinde etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanması söz konusu olacaktır. Etkin pişmanlık hükümleri uygulanan banka veya kredi kartının kötüye kullanılması suçunun cezası 2 yıl veya daha az süreli hapis cezası olduğunda, sanık hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması hükümleri uygulanır.
Ceza miktarı açısından yukarıda açıkladığımız bilişim suçları ile ilgili HAGB kararı verilmesi için varsa mağdurun zararı mutlaka karşılanmalıdır. Bilişim suçları işlendiğinde çoğu zaman maddi bir zarar da ortaya çıkmaktadır. İşlenen bilişim suçu nedeniyle ortaya çıkan zarar, mağdurun mevcut parasal durumunda bir azalma şeklinde olabileceği gibi mağdura ait bilişim sisteminin zarar görmesi şeklinde de olabilir. Her iki halde de işlenen bilişim suçu nedeni ile mağdura doğrudan bir zarar verilmiştir. Mağdura bu şekilde verilen zarar sanık tarafından karşılandıktan sonra bilişim suçu ile ilgili HAGB kararı verilebilir.
