Gerekçeli Karar Nedir? Gerekçeli Karar Yazıldı Nedir ?

Gerekçeli karar; mahkemenin, yargılama sonunda vermiş olduğu hükmü hangi hukuki nedenlere dayanarak tesis ettiğini detaylıca açıkladığı, maddi vakalar ile sonuç arasında hukuki bir bağ kurduğu ayrıntılı karara denir.

Mahkemenin, yargılama sonucunda davacı ve davalının istek ve sonuçları ile ilgili verdiği hükmü şüpheye yer bırakmayacak şekilde taraflara açık ve net belirtmesi gerekir.

Mahkemenin açık ve net şekilde vardığı hukuki sonucu taraflara bildirmesine hükmün tefhimi denir. Taraflara tefhim edilen bu karar tutanağa yazılır, yazılan bu karara ise kısa karar denir. Bu gerekçeli karardan önceki aşamadır.

Normal şartlarda hakimin kararını yazdırırken ve bildirirken taraflara bunu gerekçeleriyle birlikte sunması gerekir. Ancak bu durum mahkemelerin iş yoğunluğu sebebiyle mümkün olmamaktadır.

Hakim yargılamanın karar aşamasında sadece hüküm fıkrasını yani talep sonucuna karşılık gelen kısmı taraflara bildirir. Hükmün tefhiminden sonra ise hakimin gerekçeli kararı yazması gerekir.

Mahkeme yargılama sonunda tefhim edilen kısa karara uygun olacak şekilde belirli bir süre içinde gerekçeli kararı yazmak zorunda olup mahkemelerin bu yükümlülüğü Anayasada da belirtilmiştir.

Ayrıca yazılan bu kararın, yasal ve yeterli olması gerekir. Böylece mahkemelerin keyfi hüküm vermeleri engellenir. Aksi halde adil yargılanma hakkının ihlali söz konusu olur.

Gerekçeli Karar Ne Zaman Yazılır?

Gerekçeli kararın ne zaman yazılacağı davanın hangi mahkemenin görev alanına girdiğine göre değişmektedir. Ceza mahkemelerinde görülen davalarda, hükmün verildiği tarihten itibaren 15 gün içerisinde gerekçeli kararın hazırlanması gerekir. Hukuk mahkemelerinin görev alanına giren davalarda ise gerekçeli kararın hazırlanma süresi bir aydır. İdare ile vergi mahkemelerinde de yine bu süre bir ay olarak belirlenmiştir.

Gerekçeli Kararda Bulunması Gereken Unsurlar Nelerdir?

Gerekçeli karar metninde bulunması gereken hususlar şunlardır;

1. Tarafların iddia ve savunmalarının özeti
2. Tarafların anlaştıkları hususlar ile anlaşamadıkları hususlar
3. Çekişmeli olan vakıalar ile ilgili toplanan deliller
4. Toplanan delillerin tartışılması ve değerlendirilmesi
5. Sabit vakıalar ve bu vakıalardan çıkarılan sonuç
6. Hukuki sebepler

Ceza mahkemelerinin gerekçeli şekilde yazılan gerek mahkumiyet gerekse beraat kararlarında bulunması gereken hususlar 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu m. 230’da ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Tarafların iddia ve savunmaları, bunların dayandırıldığı ve mahkemenin toplamış olduğu deliller, reddedilen/ üstün görülen kanıtlar ve reddedilme/ üstün görülme nedenleri, suçu oluşturan fiil, uygulanacak hukuk, cezayı ağırlaştıran veya hafifleten nedenler vs. bu hususlardandır.

Ayrıca ifade etmek gerekir ki Yargıtay Ceza Genel Kurulu gerekçenin dosyada bulunan bilgi ve belgeleri değerlendirecek şekilde yasal, geçerli ve yeterli olması gerektiğini kararlarında özellikle belirtmiştir.

Gerekçeli Karar Yazıldı Ne Demek?

Vatandaşlar UYAP ya da e-devlet üzerinden yapılan sorgulamada dosya görüntüle kısmında açıklamalarda “gerekçeli karar yazıldı” ifadesiyle karşılaşır.

Bu ifade davaya bakan, hakimin mahkemede taraflara tefhim ettiği hüküm fıkrasına “hangi hukuki nedenlere” dayanarak ulaştığını gösterir. Bu açıklama kısa kararın gerekçeli halinin yazıldığını ifade etmektedir.

Hakim tarafından yazılan gerekçeli karar talep halinde taraflara ve ilgililere tebliğ edilir. Kararın tebliğe çıkarılması ise kararın ilgililere tebliğ edilmesi için postaya verilmesini ya da sistemden tebliğ edilmesini ifade eder.

Gerekçeli kararın taraflara tebliğ edilmesi ve tarafların itiraz ya da istinaf etmemesi halinde hüküm kesinleşmiş olur.

Gerekçeli Karar Ne Zaman Kesinleşir?

Gerekçeli kararın kesinleşmesi 2 şekilde görülür;

1. Gerekçeli karara karşı kanunda verilen süre içerisinde kanuna başvurulmaz ise karar kesinleşir.

2. Gerekçeli karara karşı kanuna başvurulma durumunda istinaf ve temyiz incelemesi yapılır. İstinaf ve temyiz’i inceleyen üst dereceli mahkemelerin hükmü hukuka uygun bulması halinde karar kesinliğe kavuşur.İlk derece mahkemenin kararı vermesi üzerine istinaf kanun yoluna başvuru süresi, hukuk mahkemeleri davalarında, gerekeli kararın tebliğinde 2 hafta süre tanır. Gerçekleştirile istinaf başvurusu şart koşulursa Bölge Adliye Mahkemesi kararına karşı da kararın tebliğinden 2 hafta gibi bir süreçte temyiz edilir. Eğer dava ceza mahkemeleri alanına giriyorsa istinafa başvuru süresi 7 gündür. Ceza mahkemeleri tarafından karar yüze (tefhim) okunmuşsa istinaf süresi duruşmanın görüldüğü tarihten itibaren başlamış olur. 

Gerekçeli Kararın Kısa Kararla Çelişmesinde Ne Olur?

Mahkemede taraflara tefhim edilen kısa kararın daha sonradan yazılacak olan gerekçeli karar ile çelişmemesi gerekir. Ancak böyle bir durum gerçekleşmiş ise bu durumda dikkate alınacak olan tefhim edilen kısa karar olacaktır. Çelişki barındıran gerekçeli karar ise yok hükmünde sayılacaktır.

Ceza davalarında ise sanığın lehine veya aleyhine olması fark etmeksizin kısa karar ile gerekçeli karar arasında bir çelişki olması durumunda infaz işlemleri için kısa karar dikkate alınacaktır.

Gerekçeli Kararın Tebliği Nasıldır?

Gerekçeli karar son celsede yani hükmün açıklandığı celsede hakim önünde hazır iseler kendilerine en son bildirdikleri adrese tebliğ edilir. Tebliğ alındığı tarih yasal sürenin başladığı tarihtir. Ancak hüküm yüzüne karşı okunan kişilere tebliğ yapılmaz. Bu kişiler hükmün okunduğu tarihten itibaren başlayarak yasal haklarını kullanmak durumundadırlar.

Tebliğ ve Tehfim Ne Demektir? 

Mahkemelerin son duruşmasında verilen gerekçeli kararın duruşma sırasında salonda hazır bulunan tarafa sözlü olarak ifade edilip bildirilmesine hukukta tehfim etmek denir. 

Mahkemenin son duruşmasında verilen nihai gerekçeli kararın duruşma sırasında salonda bulunmayan tarafa sonradan yazılı olarak bildirilmesine ise tebliğ etmek denir.

Karara Çıkmış Dosya Ne Zaman Tebliğ Edilir?

Gerekçeli karar kaç günde tebliğ edilir? Ceza Mahkemelerinde karara çıkan dosya hemen tebliğe çıkarılır. Bunun için tarafların herhangi bir işlem yapmalarına gerek yoktur. Ancak Hukuk Mahkemelerinde karara çıkmış dosya taraflardan birinin tebliğ için dilekçe vermesine kadar kendiliğinden tebliğ edilmez. Taraflardan biri gerekçeli kararın tebliğini istediği zaman tüm taraflara tebliğ edilir.

Özetle;

Bilindiği üzere gerekçeli karar ,oldukça önemli sonuçları olan bir meseledir.Dolayısıyla kararın kesinleşmesi veya tebliğ edilen karara karşı kanun yoluna başvurma gibi durumlarda avukat desteği oldukça önemlidir.Şayet her somut olay özelinde yazılan gerekçede hakimin dayandığı hukuki sebebi anlayıp yorumlamak, buna göre hukuki çare üretmek hukuki tecrübe ve bilgi gerektirir. Bu sebeple tüm bu süreçlerde bir Erzincan avukattan hukuki destek almakta fayda vardır.

Daha fazla makale için tıklayınız.

Ceza Muhakemesinde (Yargılamasında) Görevsizlik Kararı Nedir?

Tahliye Taahhütnamesi Nedir? 

Hırsızlık Suçu ve Değer Azlığı Kurumu Nedir?