Görevden Uzaklaştırma ve Açığa Alınma Nedir?
Asker, polis ve diğer memurlarla ile ilgili olarak görevden uzaklaştırma, hizmetlerinin sınırları kapsamında görevleri başında kalmaları sakıncalı bir durum oluşturan kişiler hakkında uygulanan geçici bir tedbirdir. Görevden uzaklaştırma durumu 657 sayılı kanunun 137. Maddesinde belirtilen devlet kamu hizmetlerinin gerektirdiği durumlarda asker, polis ve diğer memur işlemleri hakkında görevden uzaklaştırma gerekli görülen bir tedbir durumudur şeklinde yer almaktadır. Kanunen düzenlenen bu maddeden anlaşılacağı üzere uzaklaştırma bir disiplin cezası olmamakla birlikte önleyici bir tedbir niteliğidir.
Görevden Uzaklaştırma Kararı Hangi Durumlarda Verilebilir?
Görevden uzaklaştırma tedbirinin uygulanabilmesi için ilgili kamu görevlisi hakkında;
- Disiplin veya Türk Ceza Kanunu kapsamında soruşturmanın veyahut kovuşturmanın yapılmasını gerektiren bir durumun bulunması gerekir.
- Memurun kamu hizmetlerinin gerektirdiği hallerde görevinin başında kalmasında sakınca bulunması gerekir. Sakınca bulunup bulunmadığı hususu ile Kamu hizmetlerini gerektiren bir hal olup olmadığı değerlendirmesi ise idarenin takdirine bırakılmıştır. İdarenin takdir yetkisi mutlak ve sınırsız bir yetki olmayıp yargı denetimine tabidir.
Nitekim, Anayasanın 2. maddesinde düzenlenen hukuk devleti ilkesi gereği, idarenin her türlü eylem ve işleminin hukuka uygun olması gerekir. Bu nedenle idarenin takdir yetkisinin de mutlak ve sınırsız bir yetki olmayıp hukuka uygun kullanılması gereklidir. İdarenin takdir yetkisinin kamu yararı ve hizmet gereklerine uygun olarak kullanılması gerekir ve bu hususun sağlanması da idarenin takdir yetkisine dayanarak tesis ettiği işlemlerde hukuken geçerli sebeplere dayanmasını gerektirir.
Görevden Uzaklaştırma Tedbirinin Süresi Ne Kadardır?
Görevden uzaklaştırma tedbiri; bir disiplin kovuşturmasından kaynaklandığı hallerde en çok 3 ay devam edebilir. Bu süre sonunda hakkında bir karar verilmediği takdirde memur görevine başlatılır. Bu halde memurun tekrar görevine başlatılması zorunludur. Kanun burada idareye takdir yetkisi vermemektedir.
Görevden uzaklaştırma tedbirinin bir ceza kovuşturmasından kaynaklandığı durumlarda, görevinden uzaklaştırmaya yetkili amir ilgilinin durumunu her iki ayda bir inceleyerek görevine dönüp dönmemesi hakkında bir karar verir. Bu karar ilgiliye yazı ile tebliğ eder. Müfettişlerin görevinden uzaklaştırdıkları memurlar için ise değerlendirme yetkisi atamaya yetkili amire aittir.
Görevden Uzaklaştırma Kararını Kim Karar Verir?
Bu husus 657 sayılı Kanunun 138.maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre yetkili kişiler şunlardır:
- a) Atamaya yetkili amirler;
- b) Bakanlık ve genel müdürlük müfettişleri;
- c) İllerde valiler;
- d) İlçelerde kaymakamlar (İlçe idare şube başkanları hakkında valinin muvafakati şarttır.)
Valiler ve kaymakamlar tarafından alınan görevden uzaklaştırma tedbiri, memurun çalıştığı kuruma derhal bildirilir.
Haklarında mahkemelerce cezai kovuşturma olan memurlar da yukarıda belirtilen yetkililer tarafından görevde uzaklaştırılabilirler. Burada yetkili amirlere görevden uzaklaştırma konusunda takdir yetkisi tanınmıştır.Bu yetki usul ve yasaya uygun kullanılmalıdır.
Görevinden uzaklaştırılan Devlet memurları hakkında görevden uzaklaştırmayı izleyen 10 iş günü içinde soruşturmaya başlanması şarttır.
Memuru görevden uzaklaştırdıktan sonra memur hakkında derhal soruşturmaya başlamayan, keyfi olarak bu tasarrufu yaptığı, yaptırılan soruşturma sonunda anlaşılan amirler, hukuki, mali ve cezai sorumluluğa tabidirler.
Görevinden Uzaklaştırılan Memurun Hak ve Yükümlülüğü Nedir?
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 137.maddesine göre sadece görevden uzaklaştırılmışlardır.
Kanun maddesinde de belirtildiği üzere soruşturmaları tamamlanana kadar görevden el çektirilmişlerdir.
Madde şöyle:
“Madde 137 – Görevden uzaklaştırma, Devlet kamu hizmetlerinin gerektirdiği hallerde, görevi başında kalmasında sakınca görülecek Devlet memurları hakkında alınan ihtiyati bir tedbirdir.”
Memurlar sadece soruşturmaları tamamlanana kadar görev yapmayacaklardır.
Görevden uzaklaştırma, görevden atılma olmadığından memurun memuriyet görevinden doğan her türlü hak ve yükümlülüğü devam eder. Kamu görevi nedeniyle faydalandığı mali ve sosyal haklardan faydalanmaya devam eder.
Memurun görevi devam etse de görevle ilişkisi fiilen kesilmektedir. Görevle ilişkisini kesmek amacıyla idare, memurun kurum kimliğini, silahı vb. şeylerin alınması gibi tedbirler de söz konusu olabilir.
Açığa alınan (görevden uzaklaştırılan) personele bu süre içerisinde maaşının 2/3 ü ödenecektir. Soruşturma sonucunda ya da mahkeme kararı ile görevlerine dönebilecekleri gibi maaşlarından alamadıkları 1/3 lük kısımları da alabileceklerdir.
Görevden Uzaklaştırma Tedbirinin Kaldırılması Nedir?
İhtiyati bir tedbir olan görevden uzaklaştırma şu şekillerde kalkabilir:
- İlgili memurun göreve iadesi,
- İlgili memurun kamu görevinin sonlandırılması,
İlgili memur göreve iade edildiğinde idarenin takdir yetkisinde olarak görevinde veya görev yerinde değişiklik yapılabilir. İdare görevden uzaklaştırılan memurun görevine son verme yetkisine sahip değildir. Memurun görevi iki yolla sonlanabilir:
- Disiplin soruşturmasının sonucuna bağlı olarak ilgili devlet memuru için disiplin cezası verildiğinde görevden uzaklaştırma tedbiri kaldırılır ve göreve son verilir. Bu uygulama sözleşmeli personel söz konusu ise aynı şekilde geçerli olur. Sözleşmeli personel için disiplin soruşturması açıldığında bir disiplin cezası uygun görülmüş ise sözleşmeli personelin görevden uzaklaştırma kararı kaldırılır ve görev sonlandırılması uygulanır.
- İlgili memura yönelik başlatılmış bir ceza kovuşturmasında mahkûmiyet kararı verildiyse görevden uzaklaştırma kararı kaldırılarak göreve son verilir. Sözleşmeli personel için de yine aynı durum geçerli olur.
Görevden Uzaklaştırma Kararına Karşı Yürütmenin Durdurulması Talebi ve İptal Davası Nedir?
İdare Hukuku kapsamında görevden uzaklaştırma kararlarına itiraz hususu düzenlenmiştir. Görevden uzaklaştırma ile bir tedbir uygulanmak istenir. Bu işlemi idari birim yapar. Yapılan işlemin idari bir işlem olması nedeni ile de idari işlemleri kapsayan hukuk kurallarına göre yol alınması gerekir. Yasal yollar uygulanırken yetkili kişilerin bu işlemleri yapması gerekir.
Hakkında görevden uzaklaştırma kararı alınan kişi idari dava açabilir. Bunun yanı sıra hakkında verilen görevden uzaklaştırma kararının uzatılmasına veya göreve iade edilmemesine karşı da memurun idari dava açma hakkı bulunur. Dava açılacağı zaman süresine uygun olarak başvuru yapılması gerekir. Bu durumda ise idare mahkemesi için 60 günlük dava açma süresine uyulur.
Vergi mahkemeleri söz konusu ise 30 günlük dava açma süresine uyulması gerekir. Kişiye yazılı bildirim yapıldıktan sonra hukuki süresi içinde başvuru yapılabilir. İdari Yargılama Usulü Kanunu 10. Maddesi uyarınca ilgili kişi idari makamlara başvurduktan sonraki 30 gün içinde kendisine cevap verilmesi gerekir.
Hakkındaki idari davaya konu olabilen bir işlem veya eylem sebebi ile idari makama müracaat eden ilgili kişinin başvurusuna 30 günlük sürede yanıt alınamadığında isteği reddedilmiş sayılır. Bu durumda 60 günün bitmesi ile birlikte idare mahkemesine iptal davası açılabilmektedir.
Mahkemenin yürütmeyi durdurma kararı vermesi durumunda memurun görevine başlaması gerekirken bu karar geçici bir uygulamadır. Memur görevine dönse dahi dava esastan devam edecektir. İdare mahkemesine yapılan yürütmeyi durdurma talebi reddedilirse ilgili kişiye karar tebliğ edildikten sonraki 7 gün içerisinde bölge idare mahkemesine itiraz yapılmalıdır.
Buraya yapılan itiraz neticesinde Bölge İdare Mahkemesinin yürütmeyi durdurma kararına itiraz ile ilgili olarak vereceği karar ise kesindir.
Memurlarda Atama İptali Davası Nedir?
