Haline Münasip Evin Haczedilmezliği Nedir? Meskeniyet İddiası ve Şikayeti Nedir?
Haciz; borçlunun borcunu kendi rızasıyla ödememesi halinde alacaklının istemi ile borçlunun söz konusu alacak miktarını karşılayacak miktar ve kıymetteki mal ve haklarına devlet aracılığıyla el koyulmasıdır. Haczin konusunu borçlunun menkul ve gayrimenkul malları, üçüncü şahıslardaki alacakları ve diğer malvarlığı oluşturmaktadır.
Anayasa Madde 17 –Herkes, yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir. Görüldüğü üzere anayasa maddi manevi varlığı koruyucu hüküm koymuştur.İİK m 82/12 hükmüne göre borçlunu haline münasip evi haczedilemez. Evden maksat yerel geleneklere göre barınma ihtiyacını yerine getirmeye yarayan mesken olarak kullanılmaya elverişli olan yerlerdir.
Yargıtay kararları ışığında bir tanım yapacak olursak bir meskenin haline uygun olup olmadığı borçlunun haciz anındaki gelirleri ekonomik durumu sosyal durumu ve ailesinin ihtiyaçları dikkate alınarak belirlenir.
Haline Münasip Ev Nedir?
İcra ve iflas kanununda haczedilmez denilen “haline münasip ev” borçlunun ve ailesinin mesken olarak kullandığı konutu olarak tanımlanabilir. İcra ve İflas Kanununda bahsi geçen “hâline münasip ev” ne olduğu borçlunun aylık geliri, sosyal statüsü, aile fertlerinin sayısı bilgileri ile küçük veya büyük bir eve ihtiyacı olup olmadığı gibi veriler dikkate alınıp incelenerek tespit edilmelidir.
Haline Münasip Mahcuz Evin Satılması Nedir?
İcra mahkemesi, borçlu tarafından ileri sürülen meskeniyet şikayetinin haklılığına bilirkişi ve keşif delillerine dayanarak karar verir. Bu durumda öncelikli olarak şikayete konu ev bilirkişi/keşif marifetiyle incelenerek haline münasip bir ev olup olmadığına kanaat getirilecektir. Mahcuz taşınmazın haline münasip olduğu anlaşılırsa; borçlunun evi, yalnızca kendisine yeter mahiyette olduğundan haczedilemez. Fakat aslolan borcun ödenmesi olduğundan, söz konusu ev haline münasip ev niteliğini haiz değilse uzman bilirkişi tarafından borçlunun sosyo-ekonomik durumu, bakmakla yükümlü olduğu kimselerle birlikte aile fertlerinin tamamı dikkate alınarak haline uygun bir evin satın alma bedeli belirlenir.
Yetkili Mahkeme ve Şikayet Süresi Nedir?
Haczedilemezlik şikâyetinde yetkili mahkeme haciz işlemini yapan icra dairesinin bağlı bulunduğu icra mahkemesidir.
Borçlu veya aynı evde oturan borçlunun bakmakla yükümlü olduğu kişiler haczi öğrendiği tarihten itibaren 7 gün süre içerisinde şikayeti gerçekleştirebilir.
Meskeniyet İddiası Takibi Durdurur Mu?
İİK madde 22 uyarınca haczedilmezlik şikayeti, icra mahkemesi tarafından durdurulması yönünde bir karar verilmediği sürece takibi durdurmaz. Dolayısıyla şikayete rağmen şikayete konu işlemin icrasına devam edilir. İİK 22 düzenlemesiyle, şikayetin zaman kazanmak amacıyla kötüye kullanılmasının önüne geçilmiştir.Hüküm gereği şikayete konu işlemin hukuka aykırı olması halinde ise görevli icra mahkemesi işlemin icrasını re’ sen veya talep üzerine durdurabilmektedir.
Haczedilmezlikten Feragat Nedir?
İİK m.83 a da ifade edildiği gibi haczedilemeyecek mallar için önceden yapılan feragatler geçersizdir. Buradaki öncedenden anlamamız gereken hacizden önceki feragatlerdir.
İcra ve İflas Kanunu’nun 83/a maddesine göre haczi caiz olmayan malların haczedilebileceğine dair önceden yapılan feragat anlaşmaları geçersizdir. Bu yüzden ancak haciz işlemleri sırasında veya haciz işlemlerinden sonra ev üzerine haciz koyulabileceğine dair anlaşma yapılabilecektir.
Haciz işlemlerine karşı 7 günlük süresi içerisinde şikayet yoluna başvurulmaması halinde de zımni olarak feragat işleminin kabul edildiği anlaşılmaktadır.
Haline Münasip Evin Haczedilmezliğinin İstisnaları Nelerdir?
1. Borçlu, kanuni ipotek hakkı sahiplerine karşı haczedilmezliği ileri süremez.
İİK madde 82/2-c.1 hükmünde Medeni Kanun’un 807.maddesi hükmü saklı olduğu belirtilmiştir. Bu hükme göre borçlu, kanuni ipotek hakkı sahibi kişilere karşı haczedilen malın haczinin caiz olmadığını ileri süremez.
2. Borçlu, satışını vadettiği meskenini alıcıya devretmeden satış bedelinin tamamı veya bir kısmını almışsa, başlatılan icra takibi sonucu haczedilmezlik şikâyetini ileri süremez.
3. İİK madde 82/2- c.2 gereği borç mesken bedelinden doğmuş ise haczedilmezlik şikâyeti ileri sürülemez. Burada bahsedilen meskenin bir satım sözleşmesi sonucu edinilmesi ve bu satış bedelinin ödenmemesidir.
4. Borçlu meskenini ipotek etmişse, ipotek alacaklısına karşı meskeniyet iddiasında bulunamaz. (Yukarıda açıklanmıştır.)
5. Hacizli arsa üzerine sonradan mesken inşa edilmesi halinde meskeniyet iddiası ileri sürülemez çünkü şikâyette “haciz anı” esas alınmaktadır.
İcra Mahkemesince Borçluya Tefrik Olunan Para Nedir? Haczedilir Mi?
Borçlunun meskeninin değerinin haline münasip ev değerinden fazla olduğu durumda borçlunun evinin satılarak kendisine yeni bir haline münasip ev alması için verilen bedele tefrik denir. Tefrik olunan bedelin başka bir alacaklı tarafından haczi mümkün değildir.
Meskeniyet İddiası Hakkında Emsal Yargıtay Kararları Nedir?
Yargıtay 12. Hukuk Dairesi’nin 18.01.2007 tarihli ve 2006/22756 E. 2007/389 K. sayılı içtihadı uyarınca; “…Borçlu taşınmazı teminat olarak göstererek bankadan ticari kredi alıp üzerine ipotek koydurduğundan haczedilmezlik isteminde bulunma olanağı yoktur.” Bu görüşe göre, borçlunun bir alacaklısı lehine evi üzerinde ipotek tesis etmesi onun eve ihtiyacı olmadığını kabul etmesi anlamına gelmektedir.
Yargıtay 12. Hukuk Dairesinin 22/04/2005 Tarihli, 5078/8749 Sayılı kararında ; “…Alacaklı vekili tarafından ibraz edilen borçlu vekilinin 02.10.2003 tarihli ve 01.12.2003 tarihli imzalı dilekçe içeriğine göre borçlu taraf en geç bu tarihler itibarı ile hacizden haberdar olduğunun kabulü gerekir. İİK’nun 82/12. maddesine dayalı haczedilmezlik itirazı yasal 7 günlük süreye tâbi olduğundan, şikâyetin yasal sürede yapılmadığından reddine karar verilmesi gerekirken işin esasının incelenmesi isabetsiz olduğu gibi bilirkişi raporunda taşınmazın değeri 60 milyar TL olarak belirlenmesi karşısında bu değere itibar edilmeyerek mahkemece 40 milyar TL üzerinden taşınmazın satılması her zaman mümkün olmadığı belirtilerek hukukî olmayan gerekçe ile hüküm kurulması da isabetsizdir…” 7 günlük sürede şikayet yoluna başvurulması gerektiği belirtilmiştir.
Yargıtay 8. Hukuk Dairesi’nin 02.06.2016 tarihli, 2014/18405 Esas ve 2016/9715 Karar sayılı kararında ;“…yokluğunda alınan haciz kararından ve istihkak iddiasından haberdar edilmeyen, İİK’nun 103. maddesi gereğince kendisine davet kağıdı da tebliğ edilmeyen borçlunun, istihkak iddiasına karşı tutumu belirlenemediğinden hukuki dinlenilme hakkını kullanabilmesi bakımından davalı sıfatı ile davaya katılmasının sağlanması için, davacı üçüncü kişiye süre verilerek taraf teşkilinin sağlanması, tarafların tüm delillerinin toplanıp birlikte değerlendirilmesinin ardından, gerçekleşecek sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken eksik hasımla, yazılı olduğu şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup hükmün bozulması gerekmiştir…” ifadelerine yer verilmiştir.
” Yargıtay 12. Hukuk Dairesi’nin 28.12.2017 tarihli, 2017/8250 Esas ve 2017/16395Karar sayılı kararında ;“ÖZET : Taşınmaz üzerine daha önce konulmuş haciz bulunmakta ise de, her haciz yeni bir şikayet hakkı doğuracağından, borçlunun belirtilen tarihteki tarihli hacze yönelik şikayeti, kanunda öngörülen yasal sürededir. Bu sebeple mahkemece, işin esasının incelenerek oluşacak sonuca göre karar verilmesi gerekir.”
Meskeniyet İddiası ve Şikayet Dilekçe Örneği Nedir?
Bu konuyla alakalı internet sitelerinde birçok örnek karşımıza çıkmaktadır. Ancak her konu kendine özgü değerlendirmeye muhtaç olup alanında uzman bir icra avukatından yardım almak tarafların menfaatine olacaktır.
Daha fazla makale için tıklayınız.
Kıymet Takdiri Nedir? Kıymet Takdirine İtiraz Dilekçe Örneği Nedir?
