Hapis Cezasının Ertelenmesi | Türk Ceza Kanunu Madde 51 Nedir?
Cezanın ertelenmesi, mahkeme tarafından mahkumiyet kararıyla belirlenen hapis cezasının cezaevinde infaz edilmesinden şartlı olarak vazgeçilmesidir. Erteleme, bir cezanın infaz şeklidir.
İşlenen suçlar nedeni ile yapılan ceza yargılaması esnasında, kişiye işlediği suçun yasal karşılığı olarak hapis cezası verilir ancak belli şartlar dahilinde hapis cezasının ertelenerek mahkum olan kişinin cezasının hükümlü olmadan dışarda geçirmesi ve belirli yükümlülükleri yerine getirmesi kararı alınabilir.
Hapis Cezasının Ertelenmesinin Şartları Nelerdir?
Türk Ceza Kanunu’nun 51. maddesine göre suçluya verilen hapis cezasının ertelenebilmesi için yasal olarak belirlenen şartlar şu şekilde sıralanabilir;
- Hapis cezası alan mahkumun kasıtlı olarak işlediği bir suç ya da suçlar nedeni ile bundan önceki bir zamanda 3 aydan daha fazla hapis cezası almamış olması
- Söz konusu olan suç işlendikten sonra, yargılama sırasında ifade ettiği pişmanlıktan dolayı artık suçu işlemeyeceğine dair mahkemede bir kanaatin oluşması
- İşlenen suç nedeni ile meydana gelen kamu ya da kişisel zararların telafi edilmesi veya tazmin edilmesi
- Suçlunun aldığı hapis cezasının 18-65 yaş aralığında ise 2 yıldan, 18 yaşından küçük ya da 65 yaşından büyük ise 3 yıldan aşağı bir sürede olması
- Söz konusu olan şartlar yerine getirildiğinde mağdurun veya kamunun uğradığı zararın tazmin veya tazminat yoluyla tamamen giderilmesi şartına bağlı olarak hapis cezasının ertelenmesine hakimlikçe karar verilebilir.
Mahkûma verilen hapis cezasının koşullu olarak ertelenebilmesi için söz konusu cezasının süresi en önemli ve belirleyici konudur. Bu nedenle 2 yıldan fazla olarak verilen hapis cezaları ertelenemez ve paraya da çevrilemez.
Söz konusu olan 2 yıllık süre 18 yaşından büyük ve 65 yaşından küçük olan vatandaşlar için geçerlidir. Verilen hapis cezasına çarptırılan mahkûmun pişman olmadığını söylemesi, meydana gelen zararın telafi edilememesi, mahkûmun daha önce de en az 3 ay hapis cezası almış olması gibi durumlarda hapis cezasının ertelenmesi söz konusu değildir.
Denetim Süresi Nedir?
Türk Ceza Kanununun 51. maddesinin 3. fıkrasına göre; “Cezası ertelenen hükümlü hakkında, bir yıldan az, üç yıldan fazla olmamak üzere, bir denetim süresi belirlenir. Bu sürenin alt sınırı, mahkûm olunan ceza süresinden az olamaz.”
Denetim süresi karar tarihinden değil hükmün kesinleşmesi tarihinden itibaren başlamaktadır.
Denetim süresi içinde; hükümlünün bir meslek veya sanat sahibi olmayan hükümlünün, bu amaçla bir eğitim programına devam etmesine, bir meslek veya sanat sahibi hükümlünün, bir kamu kurumunda veya özel olarak aynı meslek veya sanatı icra eden bir başkasının gözetimi altında ücret karşılığında çalıştırılmasına, onsekiz yaşından küçük olan hükümlülerin, bir meslek veya sanat edinmelerini sağlamak amacıyla, gerektiğinde barınma imkanı da bulunan bir eğitim kurumuna devam etmesine, Mahkemece karar verilebilir
Mahkeme, hükümlünün kişiliğini ve sosyal durumunu göz önünde bulundurarak, denetim süresinin herhangi bir yükümlülük belirlemeden veya uzman kişi görevlendirmeden geçirilmesine de karar verebilir.
Cezanın ertelenmesi bir infaz biçimi olması sebebiyle bu süreçte hükümlü hakkında hak yoksunluklarına karar verilebilmesi de mümkündür.
Ertelenmenin Sonuçları
Hapis cezasının ertenlemesi ile 2 tür sonuca ulaşmak mümkündür:
- Erteleme süresinde suç işlenmezde ; Hapis cezası ertelenen hükümlü denetim süresi içinde, belirlenmişse yükümlülüklere uyar veya bu süreyi iyi halli olarak geçirir. Bu durumda hapis cezası infaz edilmiş sayılır. Hükümlü, cezaevine girmeden sanki cezaevinde hapis cezasını çekmiş gibi süreci tamamlar. Dikkat edilmesi gereken, suçun ya da hapis cezasının yok sayılmadığıdır. Hükümlünün sicil kaydına suç işlenir.
- Erteleme süresinde suç işlenirse ; Hükümlü, denetim süresi içinde kasıtlı bir suç işler ya da belirlenmiş yükümlülüklere, infaz hakiminin uyarısına rağmen ısrarla uymazsa, erteleme ortadan kaldırılır ve hapis cezasının kısmen veya tamamen çektirilmesine infaz hakimi tarafından karar verilir. Bu olasılıkta infaz hakimi, hapis cezasının kısmen mi yoksa tamamen mi çektirilmesi gerektiği ile ilgili gerekçesini de açıklayacaktır.
Hapis cezasının Ertelenmesinin Memuriyete Etkisi Nedir?
657 sayılı Devlet memurları Kanunu madde 48/5’e göre kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezası almak ve aynı maddede sayılan bazı suçlardan mahkum olmak devlet memuru olmaya ya da memurluğa devam etmeye engeldir. TCK 51, hapis cezasının ertelenmesini sağlasa da mahkumiyeti ortadan kaldırmamaktadır. Dolayısıyla kasten işlenen suçtan dolayı 1 yıl veya daha fazla hapis cezası alınması, bu ceza ertelense dahi memuriyete engel olacaktır. Kanun koyucu, hapis cezası fiilen çekilmese bile ceza çekilmiş gibi sicile işlemektedir.
Hapis Cezasının Ertelenmesi ile Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Arasındaki Farklar Nedir?
TCK madde 51’deki hapis cezasının ertelenmesi ile 5271 sayılı Ceza Muhakamesi Kanunu madde 231’de yer bulan hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB), her ikisine de halk dilinde “ertelenme” denmesi nedeniyle karıştırılabilmektedir. Kanun koyucunun ifadesi de hükmün açıklanmasının geri bırakılması şeklindedir. Bir ertelemeden söz edilmemektedir. Kurumlar arasındaki farklar şöyle sıralanabilir:
- TCK 51’de “suçlu/hükümlü” vardır. HAGB’de “suçlu/hükümlü” yoktur.
- Ertelenmede suç, hükümlünün adli sicil kaydına işlenir. HAGB’de işlenmez.
- Hapis cezasının ertelenmesinde suç ve ceza bellidir. HAGB’de herhangi bir suç ya da ceza yoktur.
- Hükümlünün talebi ertelenme için gerekli değilken, HAGB için mecburidir.
- HAGB’de denetim süresi sorunsuz tamamlanırsa davanın düşmesine karar verilir. TCK 51’de ise mahkumiyet kararı vardır.
Hapis Cezasının Ertelenmesi Halinde Hangi Kanun Yoluna Gidilir?
Hapis cezasının ertelenmesi kararı nihai karar olarak sonuçta bir mahkumiyet kararıdır. Ortada sanığa verilmiş bir ceza vardır. Ancak bu ceza belli koşullar varlığı nedeniyle ertelenmiştir. Eğer sanık hakkında hapis cezasının ertelenmesi kararı verilmiş ise sanık tarından bu ceza istinaf kanun yoluna öncelikli olarak başvurulabilir.
Hapis Cezasının Ertelenmesi Adli Sicile İşler Mi?
Türk Ceza Kanunun 51 .maddesine göre hapis cezasının ertelenmesine karar verildiğinde kişinin sabıkasına hapis cezası ertelenmiştir şeklinde yer almaktadır. Hapis ertelenmesi kararı verilmiş olsa da ortada bir ceza vardır ve bu ceza sabıkada gözükmektedir.
