İftira Suçu Ve Cezası Nedir?
İftira suçu, 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 267. Maddesinde Adliyeye Karşı Suçlar bölümünde düzenlenmiştir.
İftira suçu, hakkında savcılık soruşturması açılması veya idari yaptırım uygulanmasını sağlamak için bir kimseye hukuka aykırı bir fiil isnat edilmesidir (TCK m.267). Yani, fail masum olduğunu bildiği bir kişiye suç atmaktadır.
İftira suçunun oluşabilmesi için, kendisine hukuka aykırı fiil isnat edilen kişinin bu fiili işlemediğinin bilinmesi gerekir. Bu yüzden iftira suçu, sadece doğrudan kastla işlenebilir. Olası kastla iftira suçunun işlenmesi mümkün değildir.
İftira Suçunun Şartları Nelerdir?
İftira suçunun oluşması açısından iftira suçu TCK ’de üç temel şekil öngörülmüştür.
-Yetkili makamlara ihbar ve şikayette bulunarak doğrudan ya da basın ve yayın yoluyla dolaylı olarak masum kişiyi ceza soruşturması veya kovuşturmasına uğratmak ya da bu kimse hakkında idari yaptırım uygulanmasını sağlamak için hukuka aykırı bir fiil isnat etmek.
-Masum kişiye isnat edilen suçun ya da idari yaptırım gerektiren fiilin delillerini uydurmak
– İşlediği suç dolasıyla failin kendisi hakkında soruşturma ve kovuşturma yapılasına mani olmak maksadıyla başka birine ait kimlik veya kimlik bilgilerini kullanmak.
Şekli İftira Ve İşleniş Biçimi
İftira suçunu işleme biçimlerinden olan şekli iftira suçunda şikayet, ihbar veya basın ve yayın yoluyla hareket edilebilir. Şikayet yoluyla iftira suçunun işlenmesi, yetkili makamlara şikayet başvurusunun yapılmasıyla gerçekleşir.
İhbar yoluyla iftira suçunda yetkili adli makamlara veya idari makamlara ihbar yapılması gerekmektedir.
Basın yayın yoluyla iftira suçunun işlenmesi içinse, radyo ,TV, gazete veya internet gibi iletişim araçlarının kullanması gerekmektedir.
İftira Suçunun Tamamlanma Anı
İftira suçu açısından tamamlanma anı, yetkili merciin yapılan ihbardan ya da şikayetten haberdar olması anıdır. Böylece yetkililer ihbar içeren veya ihbarı veya şikayeti içeren metin kendilerine ulaştığında iftira suçu oluşacaktır.
İftira Suçunda Maddi Delillerinin Üretilmesi Suretiyle Nitelikli İftira Suçu TCK m.267/2)
İftira suçunun nitelikli durumlarından biri olan bu halde, mağdur hakkında bizzat maddi eser veya delil üretilmektedir. Örneğin, mağdurun evine gizlice silah yerleştirmek, evine kan damlaları akıtmak, mağdurun çantasına kaçak eşya koymak gibi durumlar bu hale örnektir.
Başkasına Ait Kimlik Bilgilerinin Kullanılması Suretiyle İftira Suçu (TCK m.268)
Uygulamada en çok karşılaşılan suçlardan biri olan başkasına ait kimlik bilgilerinin kullanılması suçu açısından, iftira suçuna ilişkin hükümlerin uygulanacağı belirtilmiştir. Bu hale resmi evrakta sahtecilik suçuna ilişkin işlem yapılıp yapılmayacağı, savcılık makamının takdirindedir. Bu suçun işlenmesinde ki amacın genel olarak, kişinin kendisi hakkındaki herhangi bir soruşturma veya kovuşturmadan kaçmaya çalışmasıdır.
İftira Suçu İşleme Biçimleri
- Şikayet Yoluyla İftira Suçu: Şikayet yoluyla iftira suçunun işlenebilmesi için şikayet başvurusunun, şikayeti soruşturmaya veya idari yaptırım uygulamaya yetkili makamlara yapılması gerekir. Savcılık veya soruşturma yetkilerine sahip polis, jandarma gibi kolluk güçleri, şikayet başvurusunu soruşturmaya yetkili makamlardır.
- İhbar Yoluyla İftira Suçu: Suç veya kabahat işlenmesi halinde herhangi bir vatandaş, işlenen suçu veya kabahati soruşturmaya yetkili adli makamlar ile idari yaptırım uygulama yetkisine sahip idareye ihbar edebilir. Vatandaşın ihbar yükümlülüğü yoktur. Ancak, Anayasa md. 74 düzenlemesi gereği, her vatandaşın dilekçe verme hakkı mevcuttur. İhbar da dilekçe hakkının uzantısı olan bir haktır.
İhbar veya şikayet başvurusunda yetkili kamu makamlarına verilen dilekçe imzalanmasa dahi, diğer koşullar varsa iftira suçu işlenmiş olur. İhbar ve şikayet yoluyla yapılan başvurularda dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, ihbar veya şikayetin Anayasal dilekçe hakkının kullanımı niteliğinde olup olmadığıdır. Şikayet veya ihbar eden şahıs, gerçekten suç işlendiğini düşünerek hareket etmişse iftira suçu oluşmaz.
- Basın Yayın Yoluyla İftira Suçu: Basın ve yayın yolu deyimi; her türlü yazılı, görsel, işitsel ve elektronik kitle iletişim aracıyla yapılan yayınları ifade etmek üzere kullanılır (TCK m. 6/1-g). Radyo, tv, gazete, internet gibi tüm iletişim araçları vasıtasıyla yapılan yayınlar basın-yayın faaliyeti olarak kabul edilir. Basın – yayın araçları yoluyla, herhangi bir kimse hakkında hukuka aykırı bir isnatta bulunulması ve yetkili kamu makamın bu hukuka aykırı isnadı öğrenmesiyle iftira suçu işlenmiş olur.
Basın yayın yoluyla işlenen iftira suçu nedeniyle yargılanan kişi hakkındaki mahkumiyet kararı iftiranın atıldığı basın yayın aracına eşdeğerde bir araçla yayınlanır. İlan masrafı da iftira suçundan mahkum olan kişiden alınır.
Şikayet Süresi, Zamanaşımı, Uzlaşma ve Görevli Mahkeme
İftira suçu, şikayete tabi suçlardan değildir. Suçun mağduru hem kişidir hem de iftira nedeniyle soruşturma başlatan veya idari yaptırım kararı uygulayan kamu makamlarıdır. Bu nedenle iftira suçu, soruşturulması veya kovuşturulması şikayete bağlı suçlar kategorisinde değildir. Savcılık suçun işlendiğini öğrendiği anda soruşturma başlatmak zorundadır.
Müşteki, şikayet hakkını her zaman kullanabilir. Ancak, iftira suçu ile ilgili herhangi bir şikayet süresi olmamasına rağmen, savcılık suçun işlenmesinden itibaren 8 yıl içinde, yani dava zamanaşımı süresi içinde soruşturma başlatmalıdır. 8 yıllık dava zamanaşımı süresi geçtikten sonra iftira suçu soruşturulamaz.
Uzlaşma, suç isnadı altındaki şahıs ile suçun mağduru olan şahsın bir uzlaştırmacı aracılığıyla iletişim kurarak anlaşmasıdır. İftira suçu, uzlaşma kapsamında olan suçlardan değildir.
İftira suçu nedeniyle yapılan yargılamalar asliye ceza mahkemesi tarafından yerine getirilir.
İftira Suçunun Cezası Nedir?
Yetkili makamlara ihbar veya şikayette bulunarak ya da basın ve yayın yoluyla, işlemediğini bildiği halde, hakkında soruşturma ve kovuşturma başlatılmasını ya da idari bir yaptırım uygulanmasını sağlamak için bir kimseye hukuka aykırı bir fiil isnat eden kişi, 1 yıldan 4 yıla kadar kadar hapis cezası ile cezalandırılır (TCK m. 267/1).
İftira Suçunun Ağırlaştırıcı Nedenleri Nelerdir?
Fiilin maddî eser ve delillerini uydurarak iftirada bulunulması halinde, ceza yarı oranında artırılır (TCK m. 267/2).
Yüklenen fiili işlemediğinden dolayı hakkında beraat kararı veya kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmiş mağdurun aleyhine olarak bu fiil nedeniyle gözaltına alma ve tutuklama dışında başka bir koruma tedbiri uygulanmışsa, verilecek ceza yarı oranında artırılır (TCK m. 267/3).
Yüklenen fiili işlemediğinden dolayı hakkında beraat kararı veya kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmiş olan mağdurun bu fiil nedeniyle gözaltına alınması veya tutuklanması halinde; iftira eden, ayrıca kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçuna ilişkin hükümlere göre dolaylı fail olarak sorumlu tutulur (TCK m. 267/4).
Mağdurun ağırlaştırılmış müebbet hapis veya müebbet hapis cezasına mahkûmiyeti halinde, yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis cezasına hükmolunur (TCK m. 267/5).
Mağdurun mahkûm olduğu hapis cezasının infazına başlanmış ise, beşinci fıkraya göre verilecek ceza yarısı kadar artırılır (TCK m. 267/6).
İftira Suçunda Etkin Pişmanlık
- İftira edenin, mağdur hakkında adlî veya idari soruşturma başlamadan önce, iftirasından dönmesi halinde, hakkında iftira suçundan dolayı verilecek cezanın beşte dördü indirilir.
- Mağdur hakkında kovuşturma başlamadan önce iftiradan dönme halinde, iftira suçundan dolayı verilecek cezanın dörtte üçü indirilir.
- Etkin pişmanlığın;
- Mağdur hakkında hükümden önce gerçekleşmesi halinde, verilecek cezanın üçte ikisi,
- Mağdurun mahkûmiyetinden sonra gerçekleşmesi halinde, verilecek cezanın yarısı,
- Hükmolunan cezanın infazına başlanması halinde, verilecek cezanın üçte biri,
İndirilebilir.
- İftiranın konusunu oluşturan münhasıran idari yaptırım uygulanmasını gerektiren fiil dolayısıyla;
- İdari yaptırıma karar verilmeden önce etkin pişmanlıkta bulunulması halinde, verilecek cezanın yarısı,
- İdari yaptırım uygulandıktan sonra etkin pişmanlıkta bulunulması halinde, verilecek cezanın üçte biri,
İndirilebilir.
- Basın ve yayın yoluyla yapılan iftiradan dolayı etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanılabilmesi için, bunun aynı yöntemle yayınlanması gerekir (TCK m.269).
Suç Üstlenmenin Cezası Nedir?
Yetkili makamlara, gerçeğe aykırı olarak, suçu işlediğini veya suça katıldığını bildiren kimseye iki yıla kadar hapis cezası verilir. Bu suçun üstsoy, altsoy, eş veya kardeşi cezadan kurtarmak amacıyla işlenmesi halinde; verilecek cezanın dörtte üçü indirilebileceği gibi tamamen de kaldırılabilir.
Suç Uydurmanın Cezası Nedir?
İşlenmediğini bildiği bir suçu, yetkili makamlara işlenmiş gibi ihbar eden ya da işlenmeyen bir suçun delil veya emarelerini soruşturma yapılmasını sağlayacak biçimde uyduran kimseye üç yıla kadar hapis cezası verilir.
İftira Suçu Tazminat Miktarı
Tazminat, kişinin uğramış olduğu zararın karşılanmasını istediği miktardır. İftira eden kişi hakkında iftira suçundan mağdur olan kimse veya kimseler tazminat isteminde bulunabilir. Tazminat davasında görevli mahkeme, asliye hukuk mahkemesidir.
Tazminat hesaplamasında kişiye vermiş olduğu zararın karşılığında maddi veya manevi değer hesaplaması yapılacaktır. Kişinin uğramış olduğu ekonomik veya psikolojik kaybı aşan miktara hükmedilmeyecektir. Örneğin; kişinin uğramış olduğu iftira suçu nedeniyle hakkında tutuklama kararı verilmiş ve tutuklama kararı neticesinde kişi, işi ile ilgilenemediğinden, çalışamadığından ekonomik zarara uğramış olabilecektir. Uğradığı ekonomik zararın karşılığını iftira suçunu işleyen failden isteyebilecektir.
İftira Suçu Manevi Tazminat
Manevi tazminat, kişinin uğramış olduğu haksız eylem neticesinde üzüntü, elem ve psikolojik olarak yıpranması karşılığında istediği zarardır. Manevi tazminat istemi, kişinin uğramış olduğu haksızlık nedeniyle yaşama sevincini tekrardan kazanması ve yaşadığı acıların karşılığını alması için açılan davadır. Örneğin; kişinin uğramış olduğu haksız eylem nedeniyle kişi, tutuklanmış ve ailesine, çevresine mahcubiyet duymuş ve bu nedenle derin bir elem duymuşsa manevi tazminat isteme hakkına sahiptir.
Manevi tazminat isteminde bulunacak olan kişi maddi tazminat talebini de aynı dava içerisinde isteyebilecektir. Manevi tazminat talepli açılacak olan davada görevli mahkeme asliye hukuk mahkemesidir.
Kartaloğlu Hukuk Ve Danışmanlık , kendi hukuk bürosunda ceza ve infaz hukuku alanlarında müvekkillerine hizmet vermektedir. Bu kapsamda, soruşturma aşamasında şüpheli müdafiliği/müşteki vekilliği, kovuşturma aşamasında sanık müdafiliği/katılan vekilliği ile hükümlülerin İnfaz Hukuku’na ilişkin sorunlarında hükümlü müdafiliği yapmaktadır.
