İhtiyati Haciz Nedir?
Vadesi gelmiş olan bir para borcu eğer rehin ile teminat altına alınmamışsa, borçlunun mal kaçırmasının önüne geçmek amacıyla taşınır veya taşınmaz mallara mahkeme kararı ile konan hacze ihtiyati haciz denir. Görüldüğü üzere burada henüz bir icra takibi başlamamışken mahkeme kararı ile hızlı bir şekilde mallara haciz koyma işlemi söz konusudur.
İhtiyati haciz için 2004 sayılı İcra İflas Kanunu madde 257 ve devamına bakılmalıdır. Ayrıca bu konu HMK (Hukuk Muhakemeleri Kanununda) da düzenlenmektedir.
İhtiyati haciz kurumunun amacı, konusu para ya da para ile ölçülebilen alacaklara karşı yapılacak takiplerde alacaklıyı korumaktır. Diğer bir anlatımla amacı ise borçlunun yapmayı amaçlaması muhtemel icra takibi önleyici hamleleri engellemektir. İhtiyati haciz bu anlam itibari ile tamamen alacağın korunmasına yönelik bir işlemdir. Ve sağladığı bu geçici koruma ile borçlunun mallarına geçici olarak el konulacaktır.
İhtiyati Haczin Şartları Nelerdir?
Vadesi gelmemiş borçtan dolayı yalnız aşağıdaki şartlarda ihtiyati haciz istenebilir:
- Borçlunun belirli bir yerleşim yeri yoksa,
- Borçlu taahhütlerinden kurtulmak maksadıyla mallarını gizlemeye hazırlanıyorsa,
- Borçlu kaçırmaya veya kendisi kaçmaya hazırlanırsa,yahut kaçar ya da bu maksatla alacaklının haklarını ihlal eden hileli işlemlerde bulunursa,
- Bu sebeplerden ihtiyati haciz konulursa borcun yalnız borçlu hakkında vadesi gelmiş olur.
- Tasarrufun iptali davası açılmadan veya bu dava ile birlikte ihtiyati haciz istenebilir.
İhtiyati Haciz Kararı Nasıl İcra Edilir?
İhtiyati haciz kararının alınması iki şekilde olur:
- Takipten önce ihtiyati tedbir kararının alınması; alacaklı icra müdürlüğüne başvurmadan tedbiri haciz kararı alınması için mahkemeye başvuru yapabilir. Bu durumda mahkeme alacağı ve ihtiyati haciz kararı alınma nedenlerini yeterli görürse ihtiyati haciz kararı verir. Haciz kararı verildikten sonra 7 gün içinde icra müdürlüğüne başvurarak icra takibini başlatmak alacaklının sorumluluğundadır. Alacaklı 7 gün içinde icra takibi başlatmazsa tedbir kararı kendiliğinden ortadan kalkmaktadır.
- Takip sırasında ihtiyati tedbir kararının alınması; icra müdürlüğüne başvurarak takip talebi başlatan alacaklı bu takip kesinleşmeden önce de ihtiyati tedbir kararı alabilir. İhtiyati tedbir kararı icra takibi kesinleşmeden önce her zaman mahkemeden talep edilebilmektedir. Alacaklı borçlunun mal kaçırma ihtimaline karşı belli teminatlar göstererek borçlunun malları üzerinde tedbir kararı koydurabilir. Buradaki amaç borçlunun borcunu ödemesi ve icradan mal kaçırmasının engellenmesidir.
İhtiyati Haciz Teminat Miktarı Ne Kadardır?
İhtiyati hacizde, talep eden kişinin ödemesi gereken bir teminat bulunmaktadır. Bununla amaçlanan husus, çoğu zaman borçlunun ifadesine başvurulmadan gerçekleştirilen haciz işlemi sonucunca borçlu aleyhine oluşacak hak kayıplarının önüne geçilmektir. Teminatın ne kadar olacağı konusunda ise hakime bir takdir yetkisi verilmiştir. Uygulamada genel olarak %15 oranında bir teminata hükmedilmektedir.
İhtiyati haciz talebi beraberinde yatırılan teminat, bazı koşulların yerine getirilmesi ile geri alınabilmektedir. Öncelikle takip, borçlu aleyhine kesinleşmiş ise takibin yapıldığı icra dairesine başvurulmak sureti ile takibin kesinleştiğini gösterir bir derkenar alınmalıdır. Bu işlemin yapılması ile ihtiyati haciz netleşecektir. Alınan bu derkenar, icra müdürü tarafından onay aldıktan sonra teminat iadesine yönelik dilekçe ve icra müdür tarafından onaylı derkenar ile ilgili mahkemenin kalemine müracaat edilmelidir.
İhtiyati Haciz Nasıl Uygulanır?
Mahkeme İhtiyati Haciz kararı verdikten sonra alacaklının yapacağı iş, 10 gün içerisinde icra dairesine başvurmak olacaktır. Burada icra dairesinden kararın icrası talep edilir.
Yani ilgili taşınırın veya taşınmazın haczedilmesi söz konusu olur. Eğer bu şekilde icra dairesine başvuru yapılmazsa karar kendiliğinden kalkar. Kararın uygulanması ile ilgili şikayetler kararı uygulayan icra dairesinin bağlı olduğu icra mahkemesine yapılır.
Alacaklı ihtiyati haczi dava açmadan veya icra takibine başlamadan önce talep etmişse haczin uygulanmasından itibaren (eğer haciz gıyabında yapılmışsa haciz tutanağının kendisine tebliğinden itibaren) 7 gün içerisinde ya icra takibi başlatmalı ya da dava açmalıdır. Bu takip veya dava alacağa ilişkindir.
Başlatılacak icra takibine borçlu kişi itiraz ederse bu itiraz derhal alacaklıya tebliğ edilir. Alacaklı tebliğin üzerinden 7 gün içinde icra mahkemesinden itirazın kaldırılmasını istemeye veya dava açmaya mecburdur. İcra mahkemesi itirazın kaldırılması talebini reddederse alacaklı bunun üzerine 7 gün içinde dava açmalıdır.
İhtiyati haciz alacak davası mahkemede görülürken de konulabilir. Eğer böyle olursa veya yukarıda bahsettiğimiz şekilde alacaklı dava açarsa esas hakkında verilecek hükmün mahkeme tarafından tebliğ edilmesinden sonra 1 ay içerisinde alacaklı takip talebinde bulunmalıdır.
Bu süreçte ihtiyati haczin hükümsüz kaldığı bazı haller vardır. Buna göre şu hallerde karar hükümsüz kalır:
- Alacaklı yukarıda bahsettiğimiz 1 aylık süreyi geçirirse,
- Alacaklı Davadan / takipten vazgeçerse,
- Takip talebi yasal sürelerden ötürü düşerse,
- Dava dosyası muameleden kaldırılır da bir ay içerisinde dava yenilenmezse,
- Davada alacaklı haksız çıkarsa,
Buna göre şu hallerde icrai hacze dönüşme söz konusu olur:
- Borçlu süresi içerisinde ödeme emrine itiraz etmezse,
- İtiraz etse dahi bu itiraz mahkemece kesin olarak kaldırılırsa veya iptal edilirse,
Görüldüğü üzere ihtiyati haciz kararının uygulanması oldukça özellik arzeden ve hassas bir süreçtir. Kesin surette sıkı takip edilmesi gerekir. Aksi halde telafisi güç zararlar doğabilir. Dolayısıyla sürecin tecrübeli Erzincan icra avukatlarından yardım alınarak takip edilmesi önemlidir.
İhtiyati Haciz Kararına Nasıl İtiraz Edilir?
Borçlu kendisi dinlenmeden verilen ihtiyati haczin dayandığı sebeplere, mahkemenin yetkisine ve teminata karşı; kendisininde bulunduğu hacizlerde haczin uygulanması, aksi hâlde haciz tutanağının kendisine tebliği tarihinden itibaren yedi gün içinde aynı mahkemeye müracaatla ihtiyati haciz kararına itiraz edebilir.
Menfaati ihlâl edilen üçüncü kişiler de ihtiyatî haczi öğrendiği tarihten itibaren yedi gün içinde ihtiyatî haczin dayandığı sebeplere veya teminata itiraz edebilir. Mahkeme, gösterilen sebepler çerçevesinde tetkikat yaparak itirazı kabul veya reddeder. İtiraz eden, dilekçesine istinat ettiği bütün belgeleri bağlamaya mecburdur.
Mahkeme, itiraz üzerine iki tarafı davet edip gelenleri dinledikten sonra, itirazı uygun görürse kararını değiştirebilir veya kaldırabilir. Şu kadar ki, iki taraf da gelmezse evrak üzerinde inceleme yapılarak karar verilir.
İtiraz üzerine verilen karara karşı istinaf yoluna başvurulabilir. Bölge adliye mahkemesi bu başvuruyu öncelikle inceler ve verdiği karar kesindir. İstinaf yoluna başvuru, ihtiyatî haciz kararının icrasını durdurmaz.
İhtiyati Haciz Nasıl Kaldırılır?
Borçlu, para veya mahkemece kabul edilecek rehin veya esham yahut tahvilat depo etmek veya taşınmaz rehin yahut muteber bir banka kefaleti göstermek şartı ile ihtiyati haczin kaldırılmasını mahkemeden isteyebilir. Takibe başlandıktan sonra bu yetki, icra mahkemesine geçer.
İhtiyati Haciz Kararı Ortadan Nasıl Ne Zaman Kalkar?
Haciz konusu olan mallar için satış talebi gelmediği takdirde haciz düşmüş sayılıyor.
Haczedilen menkul malın satışı 1 yıl içince talep edilmezise,
Haczedilen gayrimenkul malın ise satışı 2 yıl içinde talep edilmiyorsa haciz işlemi kanuna göre kendiliğinden düşer.
İhtiyati Hacizden Dolayı Tazminat Davasında Zamanaşımı Nedir?
Haksız ihtiyati hacizden dolayı tazminat davası bir yıllık zamanaşımına tabidir. 1 yıl dolduktan sonra haksız ihtiyati hacizden dolayı tazminat davası açılamaz. Davacı tazminat davasını kazanırsa lehine belirlenen tazminat miktarını alacaklının ihtiyati haciz kararı alırken yatırmış olduğu tazminattan olur.
Avukatla Takibin Önemi Nedir?
Yukarıda görüldüğü üzere ihtiyati haciz hukuk tekniği bakımından önemli detaylar içerir. Ayrıca her somut olayın temas ettiği farklı hukuki meseleler olabilmektedir. Bu nedenle somut olayın iyi değerlendirilmesi ve ihtimalli olarak birden fazla hukuki çare üretilmesi gerekir. Bu noktada yapılacak olan en sağlıklı şey deneyimli Erzincan icra avukatlarıdan yardım almak olur.
Daha fazla makale için tıklayınız.
