İş Kazası Nedir? İş Kazası Nedeniyle Maddi ve Manevi Tazminat Davası Nedir?
İş kazası, işyerinde veya işin yürütümü sırasında gerçekleşen, işçinin ölümüne veya beden bütünlüğünün ihlaline yol açan olaydır. İşçinin ölümü veya yaralanması ile sonuçlanan iş kazası nedeniyle işverenlerin tazminat sorumluluğu kapsamında işçiler, iş kazası nedeniyle uğradıkları maddi ve manevi zararın tazminini işverenden dava yoluyla talep edebilmektedir.Bu tarz uyuşmazlıklarda arabuluculuk zorunlu dava şartı değildir.
İş Kazası Sonrasında İşçini Hakları Nelerdir?
İşçi yapmış olduğu iş ile ilgili olarak kazaya uğramış ise kusur durumuna ve maluliyet oranına göre işverenden maddi ve manevi tazminat talebinde bulunabilir. İşçi, iş kazası sonrası eğer işveren tarafından SGK’ya bildirimde bulunulmamış ise derhal bildirimde bulunmalı ve işveren karşı maddi ve manevi tazminat istemiyle avukatla dava açmak haklarınızın korunması için önemlidir.
İş Kazası Halinde Yapılması Gerekenler Nelerdir?
İş kazasının meydana gelmesiyle birlikte işçi ve işverene bazı hususlarda yükümlülükler doğmakta, bu yükümlülüklerin yerine getirilmemesi ise tarafların sorumluluğuna neden olmaktadır. İşbu nedenle iş kazasının meydana gelmesi halinde yapılacak işlemler şu şekildedirdir.
- İş kazasıyla birlikte sağlık müdahalesi gerçekleştirilir.
- İşyeri kaza raporu düzenlenerek, tutanağa iki şahit adı yazılır ve imzaları alınır.
- Kaza, bağlı bulunan kolluk birimine (Emniyet veya Jandarma) bildirilir.
- Kaza, bağlı bulunan Sosyal Güvenlik Kurumu Birimine bildirilir.
İş kazası geçirilmesi halinde bu işlemlerin yapılması gerekmektedir. Şayet bu işlemlerin yapılmaması halinde işlemi yapmaya zorunlu olan şahıslar için gerekli soruşturma başlatılarak şahısların sorumluluklarına gidilecektir. Nitekim kanunun belirlemiş olduğu sürelere uyulması gerekir. Şayet bu sürelere uyulmaması işveren ve işçinin kusur oranları belirlemede önemli bir etken olabilir.
İş Kazası Halinde Açılacak Davalar Nelerdir ?
İş kazasının meydana gelmesiyle birlikte, işçinin yaralanması, ölümü hallerinde ilgili kolluk birimi ve Cumhuriyet Savcısı gerekli soruşturmayı yaparak ilgililer aleyhine ceza davası açacaktır. Bunun yanı sıra işçi veya mirasçıları (işçinin ölümü halinde) tarafından da hukuk davaları açılabilecek, tazminata yönelik taleplerini mahkemeden istenebilecektir. Görevli ve yetkili mahkemede açılacak maddi tazminat davası ve manevi tazminat davası gibi davalar, iş kazası temelli olacak ve iş kazası neticesinde işçinin uğramış olduğu maddi manevi zararı tazmin etme amacı taşıyacaktır.
Bunun yanı sıra iş kazası halinde Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından açılacak rücu davaları da söz konusudur. Bu davalarda kusurun işverene ait olması veya üçüncü bir kişiye veya işçiye ait olması hallerinde Kurum, ödemiş olduğu bedeller için rücu edebilecek ve bunu dava konusu yapabilecektir. İş kazası neticesinde;
- Ceza Soruşturması ve Ceza Davası
- Maddi ve Manevi Tazminat Davası
- Sosyal Güvenlik Kurumu Tarafından Açılacak Rücu Davaları
İş Kazası Neticesinde Ceza Soruşturması Nedir?
İş kazasının meydana gelmesiyle birlikte bağlı olunan kolluk birimine işveren tarafından bildirim yapılmalıdır. Bağlı olunan kolluk birimi polis olabileceği gibi jandarma da olabilir. Bildirimin yapılmasıyla birlikte ilgili iş kazası için dosya açılacak ve kolluk birimleri tarafından tahkikat aşamasına geçilecektir. Burada bir ölümün varlığı halinde dosya ile bizzat Cumhuriyet Savcısı ilgilenecek ve şayet kusurlu şahısların tespiti ile birlikte bu kusurlu kişiler aleyhine iddianamenin düzenlenmesiyle birlikte ceza davası açacaktır.
İş kazası nedeniyle ölüm meydana gelmesi halinde, şayet ilgililere kusur atfedilebilmişse Türk Ceza Kanunu’nun ilgili hükümleri gereği ceza davası açılacak ve şirket yetkilileri ve sorumlulukları tespit edilen şahıslar sanık olarak yargılanacaklardır.
İş Kazası Nedeniyle Maddi Tazminat Davası Nedir?
İş kazası geçiren işçi, psikolojik veya fiziki olarak zarara uğradığı takdirde bu zararın giderilmesi sebebiyle Türk Borçlar Kanunu uyarınca tazminat davası açma hakkına sahip olacaktır. Türk Borçlar Kanunun 49. Maddesi; “Kusurlu ve hukuka aykırı bir fiille başkasına zarar veren, bu zararı gidermekle yükümlüdür. Zarar verici fiili yasaklayan bir hukuk kuralı bulunmasa bile, ahlaka aykırı bir fiille başkasına kasten zarar veren de, bu zararı gidermekle yükümlüdür”
İşbu madde gereğince iş kazası geçiren işçi maddi zararının giderilmesini söz konusu kazanın ilgililerinden isteyebilecektir. Bunun yanı sıra ölüm ve bedensel zararlarda zarara uğrayan işçi bazı giderlerin karşılanmasını talep edebilecektir. Bu kapsamda tedavi giderleri, işçinin kazanç kaybı, malullük sebebiyle çalışma gücünün kaybından doğan zararlar istenebilecektir. İş kazası sonucu ölüm meydana gelirse Cenaze giderleri ve ölenin desteğinden yoksun kalan kişilerin bu sebeple uğradıkları kayıplar da işçinin yakınları tarafından tazmin edilebilecektir.
İş kazası meydana geldiğinde iş kazasına uğrayan işçinin veya bazı alacak kalemleri için yakınlarının, tazminini talep edebileceği maddi tazminat kalemleri şu şekildedir:
- Tedavi Giderleri
- Kazanç Zararları
- Çalışma Gücünün Azalmasından yahut Yitirilmesinden Doğan Zararlar
- Ekonomik Geleceğin Sarsılmasından Doğan Zararlar
- Cenaze Giderleri
- Ölenin Desteğinden Yoksun Kalan Kişilerin Uğradığı Zararlar
- Ölüm Hemen Gerçekleşmemişse Tedavi Giderleri ve Çalışma Gücünün Azalmasından Yahut Yitirilmesinden Doğan Zararlar
İş Kazası Nedeniyle Manevi Tazminat Davası Nedir?
Türk Borçlar Kanunumuzun 56. Maddesinde manevi tazminat şu şekilde düzenlenmiştir;
“Hâkim, bir kimsenin bedensel bütünlüğünün zedelenmesi durumunda, olayın özelliklerini göz önünde tutarak, zarar görene uygun bir miktar paranın manevi tazminat olarak ödenmesine karar verebilir. Ağır bedensel zarar veya ölüm hâlinde, zarar görenin veya ölenin yakınlarına da manevi tazminat olarak uygun bir miktar paranın ödenmesine karar verilebilir.”
İşbu madde uyarınca, iş kazası nedeniyle zarar gören işçi veyahut işçinin ölmesi durumunda yakınları manevi tazminat davası açabilmektedir. İş kazası nedeniyle manevi tazminata hükmedilmesinin bazı şartları bulunmaktadır;
- Hukuka aykırı bir fiilin meydana gelmesi
- Hukuka aykırı fiilin neticesinde maddi bir zararın meydana gelmesi
- Fiil neticesinde zararın meydana gelmesi
- Meydana gelen zarar ile hukuka aykırı fiilin arasında illiyet bağı bulunması
Yukarıda açıklanan şartların biri ya da birkaçı bulunduğu takdirde manevi tazminata hükmedilecektir.
İşçinin zarara uğraması halinde, ailesi ve yakınları da iş kazası sebebiyle etkilenir ve psikolojileri bozulursa işçinin yakınları da manevi tazminat davası açmaya hak kazanacaktır.
İş Kazası Nedeniyle Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Nedir?
İş kazası nedeniyle destekten yoksun kalma tazminatı, iş kazasının ölümle sonuçlanması halinde istenebilecek bir tazminat çeşididir. Bu tazminata hükmedilebilmesi için iş kazası sonucunda işçinin ölmesi ve ölen işçinin ailesinin, yakınlarının bu olaydan dolayı destekten yoksun kalacak ve maddi kayba uğrayacak olması gerekmektedir.
İş Kazası Halinde Yapılması Gerekenler
- İş kazasının meydana gelmesi halinde ilk olarak işçinin ilgili bir sağlık kurumuna götürülmesi ve tedavisine başlanması gerekmektedir. Sağlık kurumundaki kayıtlarda “iş kazası” ibaresi bulunmasına dikkat edilmelidir.
- İşveren 3 gün içerisinde SGK’ya iş kazasının bildirimini yapmak zorundadır. Bildirim yapılmadığı takdirde işverene idari para cezası verilecektir.
- İş kazası süresince işveren tedavi konusunda gerekli özeni göstermelidir. Göstermemesi halinde işçi tarafından maddi ve manevi tazminat davası açılması uygun olacaktır.
İş Kazası Nedeniyle Maddi ve Manevi Tazminat Nasıl Hesaplanır?
İş kazası tazminatı hesaplanırken, işçinin kaza geçirmemiş olması durumunda elde edeceği gelir hesaplanmaya çalışılmaktadır. İş kazası tazminat miktarı hesaplamasında dikkate alınacak ilk husus işçinin almış olduğu aylık ücret miktarıdır. Hesaplamanın doğru ve eksiksiz yapılabilmesi için işçinin almış olduğu ücretin tespiti büyük önem arz etmektedir. İş kazası tazminat isteminde aktif dönem ve pasif dönem hesapları da hesaplamaya dahil edilmektedir. Bu nedenle bir diğer etken işçinin aktif olarak çalışabileceği süredir.
Yargıtay’ın istikrar kazanmış kararları doğrultusunda işçiler için bu yaş sınırı 60 yaş olarak belirlenmiştir. Yaşam süresi hesaplamaya etki eden başka bir faktördür. Yaşam süresi kişinin ortalama yaşayabileceği süre dikkate alınarak hesaplanmaktadır. Ortalama 70 yaşına kadar 60-70 yaş arası pasif dönem de iş kazası tazminatı için yapılan hesaplamaya dahil edilmektedir.
İş Kazası Nedeniyle Maddi ve Manevi Tazminat Davasında Görevli Mahkeme Neresidir?
İş kazası nedeniyle açılacak maddi ve manevi tazminat davalarında Asliye Hukuk Mahkemeleri (iş mahkemeleri) görevlidir.
İş Kazası Nedeniyle Maddi ve Manevi Tazminat Davasında Yetkili Mahkeme Neresidir?
İş kazası nedeniyle açılacak maddi ve manevi tazminat davalarında iş kazasının gerçekleştiği, yani haksız fiilin gerçekleştiği yer mahkemesi yetkilidir. Bunun yanı sıra genel yetki kuralları da geçerli olmakla beraber davalının ikametgahında da dava açılabilecektir.
İşveren İş Kazası Geçiren İşçiyi İşten Çıkarabilir Mi?
İşçinin iş kazası geçirmiş olması işverene doğrudan iş sözleşmesini haklı olarak feshetme hakkı vermemektedir. Kazaya uğrayan işçi hala o işi görmeye devam edebilecek durumda ise ve buna rağmen iş kazası geçirmesi sebebiyle işten çıkarılıyorsa, işveren aleyhine tazminat borcu doğmaktadır. İşçinin iş kazası sebebiyle artık işi görmeye devam edemeyecek durumda olması halinde ise işveren, işçiye kazanmış olduğu işçilik alacaklarını ve iş kazası geçirmiş olması sebebiyle kazandığı haklarını sağlamalıdır.Yani işveren işçiyi işten çıkartarak sorumluluktan kurtulamaz.
İş Kazası Davası Nasıl Açılır?
İş kazası sonrası işçi, yetkili iş mahkemesine vereceği bir dilekçe ile gerekli harç ve gider avansını da yatırarak iş kazası tazminat davasını açabilmektedir. Bu tarz davaları avukatla takip edilmesi hak ve menfaat kaybı olmaması için önemlidir.
İş Kazasının Tespiti Davası Nedir?
İş kazası, işveren tarafından mutlaka Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmelidir. İşveren veya işçinin bildirimi üzerine SGK müfettişler aracılığıyla inceleme yaparak meydana gelen olayın iş kazası olup olmadığını, olayın oluş şekli ve tarafların kusur durumunu düzenleyen bir inceleme raporu düzenler. İnceleme raporunda olayın iş kazası olarak nitelendirilmesi halinde hak sahibi iş mahkemesinde doğrudan maddi ve manevi tazminat davası açabilir.
İş kazası, Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) bildirilmesine rağmen meydana gelen olay SGK tarafından iş kazası olarak kabul edilmemişse hem SGK hem de işverenin davalı olarak gösterileceği bir “iş kazasının tespiti davası” açılmalıdır. İş kazasının tespiti ile ilgili ihtilaf Sosyal Güvenlik Kurumunun hak alanının doğrudan ilgilendirmekte olup tazminat davasında kurum taraf değildir.
Bu nedenle, iş kazasının tespiti davası, tazminat davasından bağımsız bir dava şeklinde görülür. İş kazasının tespiti davası açma süresi, iş kazasının meydana geldiği tarihten itibaren 10 yıllık zamanaşımı süresine tabidir. İş kazası tazminat davası, ayrı bir dava şeklinde açılan iş kazasının tespiti davasının kesinleşmesini beklemelidir.Ancak bekletici mesele de yapılabilir.
İş kazasının tespiti davası, işçi lehine iş kazasının tespit edilmesiyle sonuçlanarak kesinleştikten sonra maluliyet halinde işçiye, ölüm halinde ölenin hak sahibi yakınlarına SGK tarafından düzenli bir gelir bağlar. Bağlanan gelirin belli bir kısmı, tazminat davasında talep edilen tazminat miktarından indirilir.
İş kazası kuruma (SGK) bildirilmeden tazminat davası açılmışsa, iş mahkemesi tarafından davacıya iş kazası iddiasını Sosyal Güvenlik Kurumuna ihbar etmesi için süre verilmelidir. Olayın Kurumca iş kazası olarak kabul edilmemesi halinde bu kez Sosyal Güvenlik Kurumunun ve hak alanını etkileyeceğinden işverenin taraf gösterildiği “iş kazasının tespiti davası” açması için davacıya süre verilmelidir. Açılacak olan bu tespit davasının neticesi tazminat davasını gören mahkemece beklenerek sonucuna göre yargılama yapılmalıdır.
İş Kazası Tazminat Davası Açma Süresi Ne Kadardır?
İş kazası sonucu açılacak olan tazminat davaları Borçlar Kanunu genel hükümleri çerçevesinde 10 yıllık zamanaşımı süresine tabidir. Ancak meydana gelen kaza neticesinde ceza davası açılmış ve ceza davası dava zamanaşımı süresi 10 yıldan fazla ise ceza dava zamanaşımı dikkate alınmaktadır.
İşçi de iş kazası sonucu meydana gelen maluliyet zamanla artmakta ve tam net tespit edilemiyor ise iş kazası zamanaşımı süresi maluliyet oranının kesin olarak tespitinin yapıldığı tarihten itibaren işlemeye başlayacaktır.
İş Kazası Davası Nedeniyle Maddi ve Manevi Tazminat Davasında Arabuluculuk Zorunlu Mu?
7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanununun Maddesi ve 6325 Sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’na göre İş Kazasına dayalı maddi ve manevi tazminat istekleri zorunlu arabuluculuğa tabi değildir.
Buna karşılık tarafların uzlaşma niyetinin olması halinde Arabuluculuk uyuşmazlığın hızlı bir şekilde sonuçlandırılması için uygun bir çözüm yoludur.
Bu durumda sürecin bir avukat aracılığı ile takip edilmesi, işveren tarafından yapılacak tekliflerin makul ve makbul olup olmadığının değerlendirilmesi açısından zorunludur.
İş Göremezlik Tazminatlarının hesaplanması, arabuluculuk son tutanağının ve anlaşma belgelerinin temsil edilen işçinin haklarını azami oranda koruyabilmesinin sağlanması bir avukatın aktif desteği sağlandığında ulaşabilecek bir sonuçtur.
Diğer türlü Arabuluculuk ile sonuçlanan bir uyuşmazlık hakkında 6325 Sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanununun 15/5. Maddesinde yazılı hüküm gereğince aynı konuya ilişkin artık dava açılamaz.
Bunun anlamı örneğin, kısmı bir ödeme zannedilerek alınan cüz’i bir tutarla, büyük bir tazminat alacağından vazgeçirilmiş olma riskiniz bulunmaktadır. Bu nedenlerle bu süreçte telafisi güç veya imkansız sonuçlar doğma ihtimali nedeniyle bir avukat yardım alınması tavsiye edilir.
İş Kazası Tazminat Davasında Asıl İşveren/Taşeron Sorumluluğu Nedir?
Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal ve hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerden uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işlerde çalıştıran diğer işveren ile iş verenin arasında kurulan ilişkiye asıl işveren/ alt işveren (taşeron) ilişkisi denir.
Bu ilişkide asıl işveren- alt işverenin (taşeron) işçilerine karşı, o işyeri ile ilgili olarak İş Kanunundan ve iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu TİS. den doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur.İşçinin iş kazası sebebiyle uğradığı zarardan İş Kanunu gereği asıl işveren ve alt işveren (taşeron) müteselsilen sorumludur.
Maddi ve Manevi Tazminat Davasıyla İlgili Emsal Karar;
Yargıtay 21. Hukuk Dairesi’nin . 2019/1518 E. , 2019/6657 K.;
“İş kazası sonucu sürekli iş göremezlik nedeniyle sigortalının maddi tazminatının hesaplanmasında gerçek ücretin esas alınması koşuldur. Çalışma yaşamında daha az vergi ya da sigorta primi ödenmesi amacıyla zaman zaman iş sözleşmesi veya ücret bordrolarında gösterilen ücretlerin gerçeği yansıtmadığı görülmektedir. Öte yandan, gerçek ücretin ise; işçinin kıdemi ve yaptığı işin özelliği ve niteliğine göre işçiye ödenmesi gereken ücret olduğu, iş yeri ve/veya sigorta kayıtlarına geçmiş ücret olmadığı Yargıtay’ın yerleşmiş görüşlerindendir. Bu durumda gerçek ücretin tespiti önem kazanır.
Somut olayda, hakkaniyete uygun maddi tazminatın tespiti açısından, sigortalının yaptığı iş, yaşı ve kıdemi belirtilmek suretiyle emsal ücret araştırması yapıldığı,…Şoförler ve Otomobilciler Esnaf Odası tarafından olay tarihi olan 15.09.2009 tarihi için net 793 TL aylık gelir bildirildiği, bu bağlamda müteveffanın tır şoförü olarak çalıştığı, vasıflı çalışan olması hasebi ile asgari ücret üzerinde geliri olmasının olağan olduğu gözetilmeksizin asgari ücret üzerinden yapılan hesaba itibarla destekten yoksun kalma tazminatlarına hükmedilmesi hatalı olmuştur.”
Daha fazla makale için tıklayınız.
Avukata Danışmak Ücretli Midir?
