İsticvap Nedir ?
İsticvap 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 169. ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir.İsticvap , davanın taraflarından birinin kendisiyle alakalı davanın temelini oluşturan ve açık olmayan çelişkili hususlar hakkında belirli bir usul içerisinde mahkeme tarafından dinlenilmesine denir. Tarafların dinlenilmesinden ayrı bir kurum olmakla birlikte, tarafların iddia ve savunmaları ile bunların dayandığı vakıaların neler olduğunun anlaşılmasına hizmet eden isticvabın, Medeni Usul Hukukunun temel ilkelerinden olan, HMK m. 31’de düzenlenen hakimin davayı aydınlatma yükümlülüğü ile doğrudan bağlantısı vardır. İsticvap HMK 169-175 maddeleri arasında düzenlenmiştir.
Kimler İsticvap Edilebilir?
Hakim, HMK m. 169/1’e göre davanın taraflarından birinin isticvap talebi ile ya da re’sen davalının veya davacının isticvabı kararı verebilir. Tarafın bizzat kendisi isticvap edilir. Tüzel kişi adına temsil yetkisine sahip kişiler isticvap olunur. Taraf vekilleri isticvabın yapıldığı sırada hazır bulunabilirler, bu durum hakimin iznine bağlı değildir. Ancak tanıklar, etki altında kalmamaları için hazır bulunamazlar.
İsticvap Kesin Delil Midir?
İsticvap hukuki niteliği delil değildir. Dolayısıyla Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda ispat ve deliller arasında düzenlenmemiştir. Tarafın isticvabı sonucunda bir ikrar elde edilebilir. İkrar edilen vakıalar tartışmalı olmaktan çıkar ve o vakıalar doğru kabul edilir. Yani isticvabın sonucunda elde edilen ikrar kesin delildir ve hakimi bağlar. Fakat isticvabın sonucunda ikrarın elde edilememe ihtimali de vardır. Bu durumda hakim isticvaba dayanarak elde ettiği kanaatle ilgili vakıayı doğru ve mevcut kabul edemez. Şayet başka takdiri deliller varsa ve hakimin bu takdiri delillerle bir düşüncesi oluşmuşsa; bu durumda hakim isticvabın sonucunda oluşan kanaatini bunu desteklemek üzere kullanabilir.
İsticvap Usulü Nedir?
İsticvap ne zaman istenir? Mahkeme, HMK m. 169/2’ye göre kendiliğinden ya da taraflardan birinin talebi üzerine tahkikat aşamasında taraflardan her birinin isticvabına karar verebilir. Fakat mahkeme, taraflardan birinin bu yöndeki talebini kabul etmek zorunda değildir. İsticvabına karar verilen taraf özel “isticvap davetiyesi” ile bizzat duruşmaya çağrılır. Bu davetiyede tarafın belirtilen gün ve saatte mahkemede hazır bulunması gerektiği belirtilir. Davetiyede ayrıca isticvabın hangi konularda yapılacağı; tarafın geçerli bir özrü olmaksızın gelmediği ya da gelip sorulara cevap vermediği takdirde HMK m. 171/2’ye göre bahsi geçen konuları ikrar etmiş sayılacağı bildirilir.
İsticvap Sonrası Tutanak Düzenlenmesi Nedir?
İsticvap sonrasında mahkeme tarafından bir tutanak düzenlenir. Bu tutanağa isticvabına karar verilen kişiye sorulan sorular ve verdiği cevaplar yazılır. İşbu tutanak taraflar huzurunda okunur ve dinlenen kişi tarafından imzalanır. Vakıalar hakkında dinlenen taraf haklı bir sebep olmaksızın tutanağı imzalamaktan imtina edebilir, bu durumda mahkeme hakimi tarafından bu husus tutanak altına alınır.
Hangi Davalarda İsticvap Uygulanmaz?
Boşanma, velayet, babalık, nüfus kayıtlarının değiştirilmesi, kadastro davası, çekişmesiz yargıda isticvap uygulanmaz. Mahkeme davayı aydınlatma görevi gereği isticvaba re’sen karar verebileceği gibi taraflardan birinin talebi üzerine de karar verebilir. Mahkemenin bu talebi kabul etmesi zorunlu değildir. İsticvap edilecek kişi tarafın bizzat kendisidir.
