Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi (CMK 171) Nedir?
Kamu davasının açılmasının ertelenmesi kurumu ceza adalet sistemimize ilk defa 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu ile girmiştir. Kurum, 6/12/2006 tarihli ve 5560 sayılı Kanun ile yapılan değişiklikle 5271 sayılı CMK 171/2 maddesinde düzenlenerek, uygulama yönünden yetişkinleri de kapsayacak şekilde genişletilmiştir.Kamu davasının açılmasının ertelenmesi; hakkında kamu davası açılması için yeterli şüphe bulunan şüphelinin, kişiliği ve üzerine atılı suçun önemi göz önünde bulundurularak, açılması gereken davadan, bir takım koşulların varlığı halinde, belirlenecek bir süre boyunca göstereceği iyi hal dikkate alınarak, vazgeçilmesidir.
Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Kurumunun Uygulanma Koşulları Nelerdir?
Kamu davasının açılmasının ertelenmesi kurumunun uygulanabilmesi için hem şüpheli hem de suça ilişkin aranan koşulların bir arada gerçekleşmesi gerekir. Söz konusu şartların gerçekleşmesi hâlinde Cumhuriyet savcısı tarafından yeterli suç şüphesinin bulunmasına rağmen kamu davasının açılmasının 5 yıl süreyle ertelenmesine karar verilebilir.
Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesinin Şartları Nelerdir?
Kamu davasının açılmasının ertelenmesinin şartları CMK md. 171/2-3’de düzenlenmiştir. Erteleme kurumundan yararlanabilmek için şüpheli veya sanığa dair şartlar ile suça dair şartlar birlikte gerçekleşmelidir. Bu şartlar şunlardır:
- Önödeme ve uzlaştırma kapsamındaki suçlarla ilgili kamu davasının açılmasının ertelenmesi kurumu uygulanamaz (CMK m.171/2).
- Kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı, üst sınırı 3 yılı aşmayan hapis cezasını gerektiren suçlar hakkında verilir (CMK m.171/2). Hapis cezasının üst sınırı, on beş yaşını doldurmamış çocuklar bakımından beş yıl olarak uygulanır.(Çocuk Koruma Kanunu m.19/2).
- Kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verilebilmesi için yapılan soruşturma sonucunda isnat edilen suçun işlendiği hususunda yeterli suç şüphesi bulunmalıdır.
- Şüphelinin daha önce kasıtlı bir suçtan dolayı hapis cezası ile mahkûm olmaması gerekir.
- Kamu davasının açılması ertelendiğinde, şüphelinin suç işlemekten çekineceğine dair kanaat edinilmelidir. Savcılık kanaatini şüphelinin mevcut davranışlarına, özellikle suçu işledikten sonraki davranışlarına dayandırmalıdır.
- Kamu davası açılmasının ertelenmesi, şüpheli ve toplum açısından kamu davası açılarak yargılama yapılmasından daha yararlı olmalıdır.
- Mağdurun veya kamunun uğradığı ve cumhuriyet savcısı tarafından tespit edilen zarar, aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmiş olmalıdır.
- Suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı ve Cumhuriyet savcısı tarafından tespit edilen zararın, aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi gerekir.
Kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verilebilmesi için belirtilen koşullarının birlikte gerçekleşmesi gerekir.
Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Kapsamında Olan Suçlar Nelerdir?
- Uzlaştırma ve önödeme kapsamındaki suçlar hariç olmak üzere,
- Üst sınırı üç yıl veya daha az süreli hapis cezası gerektiren suçlar,
- Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya bulundurmak da uyuşturucu veya uyarıcı maddeyi kullanmak suçu (TCK madde 191)
TCK m.154/2-3 : Hakkı olmayan yere tecavüz
TCK m.170 : Genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması
TCK m.179/2-3 : Trafik güvenliğini tehlikeye sokma
TCK m.183 : Gürültüye neden olma
TCK m.197/2-3 : Parada sahtecilik
TCK m.203 : Mühür bozma
TCK m.206 : Resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan
TCK m.228/1 : Kumar oynanması için yer ve imkan sağlama
TCK m.268 : Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması
- 6831 Sayılı Orman Kanunu
m.93/1
- 1072 Sayılı Rulet, Tilt, Langırt ve Benzeri Oyun Alet ve Makinaları Hakkında Kanunu
m.2
- 1163 Sayılı Kooperatifler Kanunu Kapsamında
Ek m.2/2(1)
Ayrıca TCK’nın 191. maddesi kapsamında daha önce kamu davasının açılmasın ertelenmesi verilmemiş olması halinde CMK’nın 171. maddesindeki şartlar aranmaksızın kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verilmelidir.
Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Kurumu Hangi Suçlarda Uygulanmaz?
⁎ Suç işlemek için örgüt kurmak, yönetmek veya örgüte üye olmak suçları ile örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar,
⁎ Kamu görevlisi tarafından görevi sebebiyle veya kamu görevlisine karşı görevinden dolayı işlenen suçlar ile asker kişiler tarafından işlenen askerî suçlar,
⁎ Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar,
hakkında uygulanmaz.
Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Kararını Kim Verir?
Kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı Cumhuriyet savcısı tarafından verilebilir. Cumhuriyet savcısının erteleme kararı vermesi zorunlu değildir (CMK madde 171/2).
Erteleme Kararına İtiraz Edilebilir Mi?
Suçtan zarar gören veya şüpheli bu karara, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 173 üncü maddesine göre tebliğden itibaren15 gün içinde itiraz edebilir. (CMK 171/2)
Erteleme Kararının Sonuçları Nelerdir?
Şüpheli, erteleme süresi içerisinde kasıtlı bir suç işlemediği takdirde, hakkında kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilir. Erteleme süresi içerisinde kasıtlı bir suçun işlenmesi halinde ise şüpheli hakkında kamu davası açılır. Ayrıca erteleme süresince zamanaşımı işlemez. (CMK madde 171/4).
Ertelemede Zamanaşımı ve Adli Sicil Durumu Nedir?
Erteleme süresi boyunca dava zamanaşımı süreleri işlemez. Savcılık tarafından erteleme kararı verilir verilmez dava zamanaşımı süresinin işlemesi durur. Erteleme kararı hukuki niteliği itibariyle dava zamanaşımının “kesilme” nedeni değil, “durma” nedenidir.
5 yıllık erteleme süresi içinde kasıtlı bir suç işlenmediği takdirde, Cumhuriyet savcısı kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verir. Erteleme kararı da adli sicil/sabıka kaydı sicili sisteminden tamamen silinir.
