Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerin Yargılanmasında Soruşturma İzni Nedir?
Anayasamızın 129. maddesinin son fıkrası; “memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında işledikleri iddia edilen suçlardan ötürü ceza kovuşturması açılması, kanunla belirlenen istisnalar dışında, kanunun gösterdiği idari merciin iznine bağlıdır”, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunumuzun “kovuşturma ve yargılama” başlıklı 24. maddesi; “Devlet memurlarının görevleri ile ilgili veya görevleri sırasında işledikleri suçlardan dolayı soruşturma ve kovuşturma yapılması ve haklarında dava açılması özel hükümlere tabidir” hükümlerini taşımaktadır.
Soruşturma izni, memurlar veya diğer kamu görevlilerinin yargılanması adına idari nitelik taşıyan bir karardır. Bu idari nitelikteki karar, kamu görevlisi yahut memurun görevi nedeniyle işlemiş olduğu bir suça ilişkin savcılık tarafından soruşturma yapılabilmesi adınayken, mahkeme tarafından kovuşturma yapılabilmesi adına bir karardır. İlgili kararın idari nitelikte olması nedeniyle, karara karşı itiraz edilecek ise idari yargıya başvurulması gerekmektedir.
Soruşturma izni, niteliği itibariyle soruşturmanın gerçekleşebilmesi için şarttır. Bir başka deyişle, savcılık tarafından soruşturma izni alınması gereken kişi hakkında soruşturma izni alınmadığı takdirde, kişi hakkında bir soruşturma gerçekleştirilmesi mümkün değildir. Savcılık tarafından soruşturma izni alınmadığı takdirde kişinin ifadesinin dahi alınması mümkün değildir.
4483 Sayılı Kanunun Uygulanma Koşulları Nelerdir?
- Suçun failinin kamu görevlisi olması gerekir.
- Suçun görevden kaynaklanmış olması gerekir.
- Suçun suçüstü halinde ağır cezayı gerektiren bir suç olmaması gerekir.
4483 Sayılı Kanunda Belirtilen Kamu Görevlileri Kimlerdir?
Memurların mahkemelerde yargılaması hakkındaki 4483 sayılı kanun, farklı görevleri kapsamaktadır. Yargılanması için soruşturma izni alınması gereken kişiler şu şekildedir;
- Polis, öğretmen, doktor ve nüfus memuru gibi devlet memurları,
- Devletin açtığı kadrolardaki asli kamu görevlileri,
- Sürekli kamu görevlileri,
Hakkında yargılama yapmak için özel izin alınması gereken hakim ve savcılar dışındaki tüm memurlar için 4483 sayılı kanun çerçevesinde soruşturma izninin alınması gerekmektedir. Herhangi bir kamusal faaliyetin yürütülmesinde görevli olan kişiler, kamu görevlileri olarak adlandırılır. Avukat, belediye meclis üyesi ve bilirkişi gibi farklı meslek grupları da kamu görevlileri olarak kabul edilmektedir.
Karar Vermeye Yetkili Merciler Nedir?
Kamu çalışanlarının ve memurların yargılanmasına ilişkin düzenlemeleri içeren 4483 sayılı kanun için bazı yetkili merciler vardır. 4483 sayılı kanun yetkili merciler nedir? Belirtilen kanun çerçevesinde ilgili memur ve kamu çalışanları ile ilgili soruşturma yapılmasına izin vermeye yetkili olan farklı merciler vardır. Soruşturma izni yetkisi olan merciler şu şekildedir;
- İlçede görevli olan memurlar için kaymakam,
- İlde görevli olan memurlar için vali,
- Farklı ilçelerde görev yapan kaymakamlar için vali,
- Kuruluşlardaki en üst idari amir,
- Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı,
- Cumhurbaşkanı,
- İçişleri Bakanı,
Belirtilen mercilerin yanı sıra farklı suç durumlarına karşı yetkili olan birçok merci bulunmaktadır. İlgili kişilerin bulunmaması durumunda vekillerin yetkisi bulunmaktadır. Yetkili mercilerin belirlenmesi için suçun işlendiği tarih esas alınmaktadır. Farklı seviyelerdeki memurların işlediği suçlarda üst memurun bağlı olduğu yetkili merci görev yapmaktadır.
Ön İnceleme Nedir, Kim tarafından Yapılır?
İzin vermeye yetkili merci, kamu görevlisinin görevi nedeniyle bir suç işlendiğini bizzat veya ihbar, şikâyet, bilgi, belge veya bulgulara dayanarak öğrendiklerinde bir ön inceleme başlatır. Ön inceleme neticesinde yetkili merci 30 gün içinde gerekçesini de göstererek Soruşturma İzni Verilmesine ya da Soruşturma İzni Verilmemesine karar verir.
Soruşturma İzni Verilmemesine İtiraz Edilebilir mi?
Soruşturma İzni verilmemesine ilişkin karara karşı Cumhuriyet Başsavcılığı veya şikâyetçiyetkili merciin kararının tebliğinden itibaren 10 gün içinde itiraz yoluna gidebilir.
İtirazı incelemeye Hangi Mahkemeler Yetkilidir?
Genel olarak memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında soruşturma izni verilmesine veya verilmemesine itirazı incelemeye yetkili ve görevli mahkeme yetkili merciin yargı çevresinde bulunduğu Bölge İdare Mahkemesidir.Soruşturma izni verilmesi veya verilmemesine ilişkin itirazlar, öncelikle incelenir ve en geç 3 ay içinde karara bağlanır. Verilen kararlar kesindir.
Soruşturma İzni Verilmemesi İtiraz Nedir?
Görevi sebebiyle suç işleyen kamu personeli hakkında adli soruşturma başlatılması yetkili idari merciin iznine tabi bulunmaktadır. Yetkili merciin soruşturma izni vermemesi durumunda Cumhuriyet Başsavcılığı ya da şikayetçi itiraz yoluna başvurabilir. İtiraz, yetkili merciin soruşturma izni verilmemesi yönündeki kararının tebliğ tarihinden itibaren on gün içinde ilgili kamu personelinin statüsüne göre Danıştay İkinci Dairesine ya da yetkili merciin yargı çevresinde bulunduğu bölge idare mahkemesine yapılır.
Soruşturma izni verilmemesine karşı Bölge İdare Mahkemesine itiraz edilir. Bölge İdare Mahkemesi kararı kesindir. Bu konuya ilişkin idare avukatı desteği almanız süreç açısından önemlidir.
Soruşturma İzni Verilmesine İtiraz Nedir?
Görevi ile ilgili olarak suç işlediği iddia edilen ve yetkili merci tarafından hakkında soruşturma izni verilen kamu görevlisi de hakkındaki soruşturma izni verilmesi kararına karşı bu kararın tebliğinden itibaren on gün içerisinde Danıştay İkinci Dairesine veya Bölge İdare Mahkemesine itiraz edebilir. İtiraz eden kamu görevlisinin hakkındaki soruşturma izni kararının hukuka aykırılığını ortaya ayrıntılı bir şekilde konması gerekmektedir.
Soruşturma izni verilmesine karşı Bölge İdare Mahkemesine itiraz edilir. Bölge İdare Mahkemesi kararı kesindir. Bu konuya ilişkin idare avukatı desteği almanız süreç açısından önemlidir.
Daha fazla makale için tıklayınız.
Dilekçe örnekleri için tıklayınız.
