Meşru Müdafaa nedir?
Meşru müdafaa (meşru, yasal savunma)gerek kendisine ve gerek başkasına ait bir hakka yönelmiş, gerçekleşen, gerçekleşmesi veya tekrarı muhakkak olan haksız bir saldırıyı o anda hâl ve koşullara göre saldırı ile orantılı biçimde defetmek zorunluluğu ile işlenen fiiller olarak belirlenmiştir. Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun süreklilik gösteren kararlarına göre, yasal savunma; Bir kimsenin kendisine veya başkasına yöneltilen ağır ve haksız bir saldırıyı uzaklaştırmak için gösterdiği zorunlu tepkidir.
Ceza hukukunda meşru savunma, bir hukuka uygunluk nedeni olarak kabul edilmektedir ve bu husus TCK m.25 ve m.27’de düzenlenmiştir. Savunmanın “saldırı ile orantılı biçimde” olması, yani saldırıyı defedecek ölçüde olması, meşru savunmanın temel koşullarından birisi olarak kabul edilmiştir. Saldırıya uğrayan kişi, ancak bu saldırıyı etkisiz kılacak ölçüde bir davranış gerçekleştirdiği takdirde, meşru savunma hukuka uygunluk nedeninden yararlanacaktır.
Saldırıya uğrayan kişinin ayırt etme gücüne sahip olması gibi bir şartı bulunmamaktadır, ayırt etme gücüne sahip olmayan kişinin uğramış olduğu saldırıya karşılık meşru müdafaada bulunması halinde meşru müdafaadan yararlanabilecektir.
Meşru Müdafaa Durumunda Sanığa Ne Ceza Verilir?
Tüm şartları sağlayan bir meşru savunma halinde kişiye ceza verilmez. Yani burada asıl olan cezasızlıktır. Örnek vermek gerekirse kişiyi öldürmeye çalışan birinin o kişi tarafından savunma maksadı ile öldürülmesi halinde kasten öldürmeden ceza verilmez. Kasten öldürme suçu işlenmiştir ancak kişi savunma maksadıyla hareket ettiği için ceza verilmez.
Ancak belirtmemiz gerekir ki kasten öldürme suçu için savunma maksadı ile bir eylem yapılmış olsa dahi burada çok detaylı bir inceleme yapılması gerekmektedir.
Bir Fiilin Meşru Müdafaa Sayılmasının Kalmasının Şartları Nedir?
Bir olayda meşru savunmanın oluştuğunun kabul edilebilmesi için kanunda belirtilen saldırıya ve savunmaya ilişkin şartların birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir.
1- ) Saldırıya ilişkin şartlar:
a) Bir saldırı bulunmalıdır.
b) Bu saldırı haksız olmalıdır.
c) Saldırı meşru savunma ile korunabilecek bir hakka yönelik olmalıdır. Bu hakkın, kişinin kendisine veya bir başkasına ait olması arasında fark yoktur.
d) Saldırı ile savunma eşzamanlı bulunmalıdır.
2-) Savunmaya ilişkin şartlar:
a) Savunma zorunlu olmalıdır. Zorunluluk ile kastedilen husus, failin kendisine veya başkasına ait bir hakkı koruyabilmesi için savunmadan başka imkanının bulunmamasıdır.
b) Savunma saldırana karşı olmalıdır.
c) Saldırı ile savunma arasında oran bulunmalıdır.
Meşru Müdafaada Sınırın Aşılması Nedir?
Türk Ceza Kanunu’nun 27. maddesinde meşru müdafaada sınırın aşılması konusu düzenlenmiştir:
“Ceza sorumluluğunu kaldıran nedenlerde sınırın kast olmaksızın aşılması halinde, fiil taksirle işlendiğinde de cezalandırılıyorsa, taksirli suç için kanunda yazılı cezanın altıda birinden üçte birine kadarı indirilerek hükmolunur.
Meşru savunmada sınırın aşılması mazur görülebilecek bir heyecan, korku veya telaştan ileri gelmiş ise faile ceza verilmez.”
Sınırın aşılması, hukuka uygunluk nedenlerinin tümü için söz konusudur. Ancak bir olayda hukuka uygunluk nedeni bulunuyor ise hukuka uygunluk nedenlerinin tüm koşullarının bulunup bulunmadığına bakılacaktır. Kusurluluğu ortadan kaldıran hallerde, sınırın aşılması konusu bulunmamaktadır.
Savunmanın, meşru savunma şartlarının bulunduğu sırada başladığı, ancak orantılılık ilkesinin ihlal edilmesi nedeniyle meşru savunmanın gerçekleştiğinin kabul edilmediği durumlarda, ‘Sınırın aşılması’ söz konusu olabilmektedir.
Meşru savunmada heyecan, korku, telaş içerisinde sınırın aşılması gerekmektedir. Hukuka uygunluk nedenlerinde sınırın aşılmasında aranmaz iken meşru müdafaada heyecan, korku, telaş ile sınırın aşılması gerekmektedir. Ancak heyecan, telaş ve korku durumu mazur görülebilecek düzeyde olmalıdır. Her durum ve olaya göre sınırın aşılması durumu farklılık gösterebilecek, mazur olabilecek düzeydeki sınırın aşılması durumu da hakim tarafından belirlenecektir. Yargıtay’ın meşru savunmada sınırın aşılması halinde kabul ettiği koşullar ise şöyledir;
- Öncelikle meşru savunmanın da koşulu olup savunma adına korunabilecek bir hakkın bulunması gerekmektedir.
- Saldırının var olması, savunma halinde de saldırının devam etmesi gerekmektedir.
- Savunmadaki ölçülülük şartının ihlalinin kendi lehine aşılması, kendi lehine ihlal etmesi gerekmektedir.
- Meşru savunmadaki sınırın aşılmasında mazur görülebilecek heyecan, korku ve telaştan ileri gelmesi gerekmektedir.
Meşru Savunma ile Haksız Tahrik İlişkisi Nedir?
Meşru savunma, kendisine veya başkasına yapılan haksız saldırı karşılığında haksızlığın önlenmesi adına savunmadan başka çarenin olmadığı durumlar adına geçerli bir durumdur. Haksız tahrik ise, sona eren ya da devam eden haksız eyleme zorunlu olmaksızın karşılık vermesidir. Her iki durumda “haksız saldırı” mevcuttur. Ancak ikisi arasındaki fark, meşru müdafaada saldırının devam ediyor olması ya da tekrarlanması muhtemel olması gerekirken haksız tahrikte saldırının devamlılığı şartı aranmamaktadır. Haksız saldırının bitmesinden sonra yapılan savunma eyleminde meşru müdafaa hükümleri uygulanmayacaktır, haksız tahrik eylemi uygulanacaktır.
Diğer bir husus da meşru müdafaa ve haksız tahrik halinde alınacak cezalara ilişkindir. Haksız tahrik eyleminde faile verilecek olan cezada indirim yapılacaktır. Ancak meşru müdafaa cezayı kaldıran bir etken olduğunda faile ceza verilmeyecektir. Meşru müdafaa hukuka uygun hale getirecektir.
Meşru Savunma ile İlgili Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
Meşru müdafaa görüldüğü kadar yalın değildir. Yani her somut olay kendine has özellikler barındırır ,mevzuatın ve emsal kararların farklı noktalarına temas edilmesi gerekebilir.
Meşru savunmada ince bir değerlendirme yapıldığı için bu konuda uzmanından hukuki yardım almak çok önemlidir. Dolayısıyla deneyimli bir Erzincan Ceza Avukattan yardım almak gerekir.
Daha fazla makale için tıklayınız.
Göçmen Kaçakçılığı Suçu ve Cezası Nedir?
Avukata Vekalet Nasıl Verilir ?
