Sınır Dışı (Deport )Kararına İtiraz Nedir? İdari Gözetim Nedir?
Sınır dışı etme kararı idari bir karar olup, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun 54. Maddesinde düzenlenen sebepleri ihlal edenler hakkında uygulanır. Kanuna göre, bu kararı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün talebi neticesinde valilikçe alınır. Her idari işlem gibi bu idari işlem için de kanun yolu açık olup, haksızca sınır dışı edildiğini düşünen yabancı veya yasal temsilcisi ya da avukatı sınır dışı edilme kararına karşı yargı yoluna gidebilir.
Sınır Dışı İşlemleri Nasıl Yapılır?
Sınır dışı işlemleri kişinin kolluk kuvvetlerince yakalanması veya ülkeden çıkmak için kendi rızasıyla başvurmasına göre değişiklik gösterir. Buna göre kolluk kuvvetlerince yakalanan yabancı Erzincan ili açısından Erzurum İl Göç İdaresi Aşkale Geri Gönderme Merkezine, gönderilir. Geri gönderme merkezlerine transfer edilen yabancılar işlemleri tamamlandıktan sonra 6458 Sayılı Kanun’un 52.maddesi doğrultusunda vatandaşı olduğu ülkeye, transit gideceği ülkeye yahut üçüncü bir ülkeye sınır dışı edilebilir.
Ülkeden çıkmak için yakalanmadan kendi rızası ile kolluk kuvvetlerine başvuran yabancılar doğrudan geri gönderme merkezlerine gönderilmeyebilir. Bu kişiler bakımından terke davet olarak adlandırılan bir sistemin işletilmesi mümkündür. 6458 Sayılı Kanun’un 56.maddesinde ifade edilen terke davet uygulamasında yabancı, zorla geri gönderme merkezlerine gönderilmez. Bu durumda yabancıya ülkeyi terketmesi için 15 günden az olmamak üzere süre verilir. Ayrıca belirtilmelidir ki, kendi rızasıyla kolluk kuvvetlerine başvuran herkes bakımından terke davet sistemi işletilmez. Terke davetin işletilmesi, yabancının sübjektif özellikleri, geçmişi vb. ölçütler göz önüne alınarak belirlenir.
Hakkında Sınır Dışı Etme Kararı Alınabilecek Kişiler Kimlerdir?
Hakkında sınır dışı etme kararı alınabilecek olan yabancılar YUKK’nun 54. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre;
- 5237 sayılı Türk Ceza Kanunun 59 uncu maddesi kapsamında sınır dışı edilmesi gerektiği değerlendirilenler
- Terör örgütü yöneticisi, üyesi, destekleyicisi veya çıkar amaçlı suç örgütü yöneticisi, üyesi veya destekleyicisi olanlar
- Türkiye’ye giriş, vize ve ikamet izinleri için yapılan işlemlerde gerçek dışı bilgi ve sahte belge kullananlar
- Türkiye’de bulunduğu süre zarfında geçimini meşru olmayan yollardan sağlayanlar
- Kamu düzeni veya kamu güvenliği ya da kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlar
- Vize veya vize muafiyeti süresini on günden fazla aşanlar veya vizesi iptal edilenler
- İkamet izinleri iptal edilenler
- İkamet izni bulunup da süresinin sona ermesinden itibaren kabul edilebilir gerekçesi olmadan ikamet izni süresini on günden fazla ihlal edenler
- Çalışma izni olmadan çalıştığı tespit edilenler
- Türkiye’ye yasal giriş veya Türkiye’den yasal çıkış hükümlerini ihlal edenler
- Hakkında Türkiye’ye giriş yasağı bulunmasına rağmen Türkiye’ye geldiği tespit edilenler
- Uluslararası koruma başvurusu reddedilen, uluslararası korumadan hariçte tutulan, başvurusu kabul edilemez olarak değerlendirilen, başvurusunu geri çeken, başvurusu geri çekilmiş sayılan, uluslararası koruma statüleri sona eren veya iptal edilenlerden haklarında verilen son karardan sonra bu Kanunun diğer hükümlerine göre Türkiye’de kalma hakkı bulunmayanlar
- İkamet izni uzatma başvuruları reddedilenlerden, on gün içinde Türkiye’den çıkış yapmayanlar
- Uluslararası kurum ve kuruluşlar tarafından tanımlanan terör örgütleriyle ilişkili olduğu değerlendirilenler
hakkında valiliklerce sınır dışı etme kararı alınabilir.
Hakkında Sınır Dışı Etme Kararı Alınamayacak Kişiler Kimlerdir?
YUKK’nun 55. maddesinde hakkında sınır dışı etme kararı alınamayacak olanlar düzenlenmiştir. Buna göre;
- Sınır dışı edileceği ülkede ölüm cezasına, işkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya muameleye maruz kalacağı konusunda ciddi emare bulunanlar
- Ciddi sağlık sorunları, yaş ve hamilelik durumu nedeniyle seyahat etmesi riskli görülenler
- Hayati tehlike arz eden hastalıkları için tedavisi devam etmekte iken sınır dışı edileceği ülkede tedavi imkânı bulunmayanlar
- Mağdur destek sürecinden yararlanmakta olan insan ticareti mağdurları
- Tedavileri tamamlanıncaya kadar, psikolojik, fiziksel veya cinsel şiddet mağdurları
Bu kişiler 54. Maddede sayılan halleri taşısalar dahi sınır dışı edilemeyeceklerdir.
Deport Sebepleri Nelerdir?
Bir kişinin deport edilmesi için belli başlı deport sebepleri vardır. 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununa göre aşağıdaki yabancılar hakkında sınır dışı etme kararı alınır:
- İşlediği suç sebebiyle hapis cezasına mahkum edilmiş ve idarece sınır dışı edilmesi uygun görülenler,
- Terör örgütü yöneticisi, üyesi, destekleyicisi veya çıkar amaçlı suç örgütü yöneticisi, üyesi veya destekleyicisi olanlar
- Türkiye’ye giriş, vize ve ikamet izinleri için yapılan işlemlerde gerçek dışı bilgi ve sahte belge kullananlar
- Türkiye’de bulunduğu süre zarfında geçimini meşru olmayan yollardan sağlayanlar
- Kamu düzeni veya kamu güvenliği ya da kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlar
- Vize veya vize muafiyeti süresini on günden fazla aşanlar veya vizesi iptal edilenler
- İkamet izinleri iptal edilenler
- İkamet izni bulunup da süresinin sona ermesinden itibaren kabul edilebilir gerekçesi olmadan ikamet izni süresini on günden fazla ihlal edenler
- Çalışma izni olmadan çalıştığı tespit edilenler
- Türkiye’ye yasal giriş veya Türkiye’den yasal çıkış hükümlerini ihlal edenler
- Hakkında Türkiye’ye giriş yasağı bulunmasına rağmen Türkiye’ye geldiği tespit edilenler
- Uluslararası koruma başvurusu reddedilen, uluslararası korumadan hariçte tutulan, başvurusu kabul edilemez olarak değerlendirilen, başvurusunu geri çeken, başvurusu geri çekilmiş sayılan, uluslararası koruma statüleri sona eren veya iptal edilenlerden haklarında verilen son karardan sonra bu Kanunun diğer hükümlerine göre Türkiye’de kalma hakkı bulunmayanlar
- İkamet izni uzatma başvuruları reddedilenlerden, on gün içinde Türkiye’den çıkış yapmayanlar
Uluslararası koruma statüsü sahibi kişiler hakkında ancak ülke güvenliği için tehlike oluşturduklarına dair ciddi emareler bulunduğunda veya kamu düzeni açısından tehlike oluşturan bir suçtan kesin hüküm giymeleri durumunda sınır dışı etme kararı alınabilir.
Deport kararı, gerekçeleriyle birlikte hakkında sınır dışı etme kararı alınan yabancıya veya yasal temsilcisine ya da avukatına tebliğ edilir. Hakkında sınır dışı etme kararı alınan yabancı, bir avukat tarafından temsil edilmiyorsa kendisi veya yasal temsilcisi, kararın sonucu, itiraz usulleri ve süreleri hakkında ayrıntılı olarak bilgilendirilir.
Sınır Dışı (Deport ) Kararı Nasıl Kaldırılır?
Sınır dışı (Deport) kararı ve kaldırılması sürecinde izlenen adımlar;
- Meşruhatlı Vize Alarak Deport Kararı Kaldırma
Kural olarak deport edilen yabancı, kararda belirtilen süre dolmadan ülkeye giremez. Ancak yabancının meşruhatlı vize almak suretiyle verilen ceza süresini beklemeden ülkeye giriş yapabilmesi mümkündür. Yabancı, evlilik sebebiyle vize, çalışma vizesi, tedavi amaçlı vize ve eğitim vizesi alması ve bu amaçlardan biri ile ülkeye geldiğini destekleyici belgelere sahip olması halinde yasak süresi dolmadan ülkeye girebileceklerdir. Vize başvurusuna eklenen evrakların yeterli olmaması halinde ise başvuru reddedilecektir.
Terör veya devlete karşı işlenen suçlar sebebiyle deport edilen yabancı bu yolla ülkeye giremez. Deport kararı nasıl kaldırılır dediğimizde bu nedenlerle deport edilen yabancı kararı kaldırmak için dava açmalıdır.
- Dava Yoluyla Deport Kararı Kaldırma
Yabancı veya yasal temsilcisi ya da avukatı, sınır dışı etme kararına karşı, kararın tebliğinden itibaren on beş gün içinde idare mahkemesine başvurabilir. Mahkemeye başvuran kişi, sınır dışı etme kararını veren makama da başvurusunu bildirir. Mahkemeye yapılan başvurular on beş gün içinde sonuçlandırılır. Mahkemenin bu konuda vermiş olduğu karar kesindir.
Yabancının rızası saklı kalmak kaydıyla, dava açma süresi içinde veya yargı yoluna başvurulması hâlinde yargılama sonuçlanıncaya kadar yabancı sınır dışı edilmez. Ancak terör ve devlete karşı işlenen suçlar nedeniyle hakkında deport kararı verilen yabancı,yargılama devam ederken de sınır dışı edilebilir.
Türkiye’yi Terke Davet Nedir?
Sınır dışı etme kararı alınanlara, sınır dışı etme kararında belirtilmek kaydıyla, Türkiye’yi terk edebilmeleri için on beş günden az olmamak üzere otuz güne kadar süre tanınır.Türkiye’den çıkış için süre tanınan kişilere, hiçbir harca tabi olmayan “Çıkış İzin Belgesi” verilir.Türkiye’yi terke davet edilenlerden, süresi içinde ülkeyi terk edenler hakkında giriş yasağı kararı alınmayabilir.
Süresi içinde Türkiye’yi terk etmeyen yabancılar, idari gözetim altına alınır.
Aşağıdaki kişiler Türkiye’yi terke davet edilmez ve kendilerine yukarıda bahsi geçen süre uygulanmaz:
a) Kaçma ve kaybolma riski bulunanlar,
b) Yasal giriş veya yasal çıkış kurallarını ihlal edenler,
c) Sahte belge kullananlar,
d) Asılsız belgelerle ikamet izni almaya çalışanlar veya aldığı tespit edilenler,
e) Kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlar.
Sınır Dışı Etmek Üzere İdari Gözetim ve Süresi Nedir?
Sınır dışı etme kararı alınanlardan aşağıda sayılanlar hakkında valilik tarafından idari gözetim kararı alınır:
Kaçma ve kaybolma riski bulunanlar,
Türkiye’ye giriş veya çıkış kurallarını ihlal edenler,
Sahte ya da asılsız belge kullananlar,
Kabul edilebilir bir mazereti olmaksızın Türkiye’den çıkmaları için tanınan sürede çıkmayanlar,
Kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlar.
Haklarında idari gözetim kararı alınanlar Geri Gönderme Merkezlerinde (GGM) tutulurlar.
GGM’ndeki idari gözetim süresi altı ayı geçemez. Ancak bu süre, sınır dışı etme işlemlerinin yabancının iş birliği yapmaması veya ülkesiyle ilgili doğru bilgi ya da belgeleri vermemesi nedeniyle tamamlanamaması hâlinde, en fazla altı ay daha uzatılabilir.
İdari gözetimin devamında zaruret olup olmadığı, valilik tarafından her ay düzenli olarak değerlendirilir. Gerek görüldüğünde, otuz günlük süre beklenilmez.İdari gözetiminin devamında zaruret olmadığı değerlendirilenler derhal Bakanlığa bildirilir. Bakanlığın uygun görmesi halinde yabancı hakkındaki idari gözetim kararı kaldırılır. Bu yabancılara kanunun 57/A maddesi uyarınca idari gözetime alternatif yükümlülükler getirilir.
6458 sayılı YUKK’un 57 nci maddesinin ikinci fıkrasında sayılan yabancılara ya da idari gözetimi sonlandırılan yabancılara aşağıdaki idari gözetime alternatif yükümlülükler getirilebilir.
A) Belirli adreste ikamet etme
B) Bildirimde bulunma
C) Aile temelli geri dönüş
Ç) Geri dönüş danışmanlığı
D) Kamu yararına hizmetlerde gönülülük esasıyla görev alma
E) Teminat
F) Elektronik izleme
Yabancıya idari gözetime alternatif yükümlülülerden bir veya bir kaçının getirilmesi durumunda, bu süre 24 ayı geçemez.
İdari gözetime alternatif tedbirlere uymayan yabancılar idari gözetim altına alınabilir.
Elektronik izleme yükümlülüğüne tabi tutulan yabancı veya yasal temsilcisi ya da avukatı bu karara karşı Sulh Ceza Hakimine başvurabilir. Başvuru yabancının tabi tutulduğu idari yükümlülüğü durdurmaz. Sulh Ceza Hakimi incelemeyi beş gün içinde sonuçlandırır. Sulh Ceza Hakiminin kararı kesindir.
Sulh Ceza Hakimine Başvuru Nedir?
İdari gözetim altına alınan kişi veya yasal temsilcisi ya da avukatı, idari gözetim kararına karşı sulh ceza hakimine başvurabilir.
Başvuru idari gözetimi durdurmaz. Dilekçenin idareye verilmesi hâlinde, dilekçe yetkili sulh ceza hakimine derhal ulaştırılır.
Sulh ceza hakimi incelemeyi beş gün içinde sonuçlandırır. Sulh ceza hakiminin kararı kesindir. İdari gözetim altına alınan kişi veya yasal temsilcisi ya da avukatı, idari gözetim şartlarının ortadan kalktığı veya değiştiği iddiasıyla yeniden sulh ceza hakimine başvurabilir.İdari gözetim işlemine karşı yargı yoluna başvuranlardan, avukatlık ücretlerini karşılama imkanı bulunmayanlara, talepleri hâlinde 19/3/1969 tarihli ve 1136 sayılı Avukatlık Kanunu hükümlerine göre avukatlık hizmeti sağlanır.
Sınır Dışı (Deport ) Kararının İptal Davası Nedir?
Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun 53. Maddesi uyarınca, yabancı veya yasal temsilcisi ya da avukatı, sınır dışı etme kararına karşı, kararın tebliğinden itibaren on beş gün içinde idare mahkemesine başvurabilir. Yine aynı maddede görüleceği üzere, yabancı dava açma süresi olan 15 günlük zaman dilimi içinde; yabancının yargı yoluna başvurması halinde ise yargılama sonuçlanıncaya kadar sınır dışı edilemez.
Uygulamada genelde hakkında sınır dışı edilme kararı verilen yabancıların avukatları hem sınır dışı edilme işleminin iptali için hem de yürütmenin durdurulması için idari yargı yoluna başvursa da, aslında Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 53. Maddesi gereği yargı yoluna başvurulduğunda sınır dışı edilme işlemi yasa gereği duracağından tekrardan idare mahkemesine yürütmenin durdurulması talebiyle başvurulmasına gerek yoktur.
Sınır Dışı Kararına Karşı Avukat Desteğinin Önemi Nedir?
Haklarında sınır dışı etme kararı olanlar, sınır dışı etme kararı nedeniyle geri gönderme merkezine getirilen yabancıların, avukat desteği olmadan hiçbir evraka imza atmaması hukuki güvenlik bakımından önemlidir. Ekonomik durumu avukat tutmaya elverişsiz olanlar bulundukları yerdeki baronun adli yardım bürosuna başvurarak taraflarına avukat atanmasını isteyebilirler.Hak kayıpları olmaması adına sürecin avukatla yönetilmesi önemlidir.
