Vasiyetnamenin Açılması & İptali ve Tenfizi Nedir?
Vasiyetnamenin açılması, vasiyetnamenin açılması davası ile mirasçıların haberdar olmasıdır. Türk Medeni Kanunu vasiyetnameyi elinde bulunduran kişilerin vasiyetnameyi, vasiyetçinin ölümü ile birlikte vakit kaybetmeden Mahkemeye iletmelerini zorunlu kılmıştır. Vasiyetin mahkemeye verilmesi ile birlikte vasiyetnamenin açılması davası gündeme gelmektedir.
Vasiyetname ile yapılan başvuru üzerine sulh hukuk hakimi, miras bırakanın mirasçılık belgesinde görünen tüm mirasçılarına davetiye göndererek, vasiyetnamenin okunacağı tarihi bildirir. Bildirilen tarihte hazır olan mirasçılar huzurunda vasiyetname açılır ve okunur. Vasiyetnamenin açılması davasında yapılacak işlem bundan ibarettir. Vasiyetnamenin okunmasından sonra dosya kapatılır.
Vasiyetnameye yapılacak itirazlar bu davada dinlenmez.
Türk Medeni Kanunu madde 595 uyarınca miras bırakanın ölümünden sonra ele geçirilen vasiyetnamenin derhal sulh hakimine teslim edilmesi gerekmektedir. İlgili kanun maddesine göre sulh hakimi “teslim edilen vasiyetnameyi derhâl inceler, gerekli koruma önlemlerini alır; olanak varsa ilgilileri dinleyerek terekenin yasal mirasçılara geçici olarak teslimine veya resmen yönetilmesine karar verir”. Görevli hakim miras bırakanın yerleşim yerindeki sulh hakimidir. İlgililer vasiyetnamenin açılması sırasında dilerlerse hazır bulunmak üzere çağrılacaktır.
Miras hukukuna ilişkin meselelerin daha sağlıklı ve kısa bir şekilde çözüme kavuşturulması için mutlaka bir avukat eşliğinde hareket edilmesi tavsiye edilmektedir. Dava sürecinde profesyonel destek almak hak kayıplarının önüne geçilmesi için oldukça büyük önem taşımaktadır.
Vasiyetnamenin Açılması Yetkili Mahkeme Neresidir?
Dava, vasiyet eden miras bırakanın son yerleşim yerinde görülecektir.
Vasiyetnamenin Açılması Görevli Mahkeme Neresidir?
Vasiyetnamenin açılması davasında görevli mahkeme, sulh hukuk mahkemesidir. Mirasbırakan kişinin son yerleşim yerinde sulh hukuk mahkemesinde dava görülecektir.
Vasiyetnamenin Açılması ve Kesinleşmesi Nedir?
Mahkeme tarafından vasiyetnamenin açılması yönünde verilen karara ilişkin mirasçıların itiraz etme hakkı bulunmaktadır. Mahkemenin vermiş olduğu gerekçeli karar, taraflara tebliğ edilecek ve yasal itiraz süresinde istinafa başvurulmaz ise karara kesinleşme şerhi konularak kararın kesinleştiği tasdik olunacaktır.
Vasiyetnamenin Açılması ve Tenfizi Nedir?
Vasiyetnamenin açılmasına ilişkin aşama tamamlanır ve intikaller gerçekleşir. Yasal mirasçılar, mahkeme kararının kesinleşmesi halinde malvarlığına ilişkin intikallerini veraset ilamı ile birlikte intikali gerçekleştirebilecektir.
Vasiyetnamenin tenfizi, vasiyet alacaklısı tarafından talep edilebilecektir. Alacaklı, vasiyet alacaklısı olduğunu öğrenmesinden itibaren 10 yıllık hak düşürücü sürede vasiyetnamenin tenfizi davası açabilir. Vasiyet alacaklısı, vasiyetnamenin tenfizi davasını yasal ve atanmış mirasçılara karşı açacaktır.
Vasiyetnamenin İptali Nedir?
Türk Medeni Kanunu madde 598 uyarınca; mirasçıların ve vasiyet alacaklılarının mirasçı atamaya veya vasiyete ilişkin ölüme bağlı tasarrufa, kendilerine bildirilmesinden başlayarak bir ay içinde itiraz edilebileceği belirtilmiştir. Mirasçılar veya vasiyet alacaklıları tarafından yapılan bu itiraz beyanı ile vasiyetname iptal edilmeyecektir. Ancak veraset ilamının miras alacaklısına verilmesinin önlenmesi sonucunu doğuracaktır. Ayrıca ölüme bağlı tasarrufun iptaline ilişkin dava hakkı saklıdır.
Vasiyetnamenin iptali şu sebeplerle dava konusu edilebilir:
- Vasiyetname vasiyet edenin tasarruf ehliyeti bulunmadığı sırada yapılmışsa,
- Vasiyetname yanılma, aldatma, korkutma veya zorlama sonucu yapılmışsa,
- Vasiyetnamenin içeriği, bağlandığı koşullar veya yükümlülükler hukuka ve ahlaka aykırı ise,
- Vasiyetname kanunda belirtilen şekil şartlarına aykırı yapılmış ise iptali istenebilir.
Vasiyetnamenin İptali Davasının Dinlenebilmesi İçin Vasiyetnamenin Açılmış Olması Gerekir Mi?
Vasiyetnamenin iptali davalarında 1 yıllık hak düşürücü süre, davacının tasarrufu iptal sebebini ve kendisinin hak sahibi olduğunu öğrendiği tarihten başlar. MK 571. Maddesinde dava açma hakkı mirasçıların saklı paylarının zedelendiğini öğrendiği tarihten itibaren 1 yıl ve herhalde vasiyetnamelerde açılma tarihinden itibaren 10 yıl geçmekle düşer. Hem iptal hem de tenkis davalarının dinlenebilmesi için öncelikle dava konusu vasiyetnamenin açılıp açılmadığı araştırılmalıdır. Vasiyetnamenin açılıp okunduğunun tespit edilmesinin amacı mirasçıları ve lehine kazandırma yapılan kişileri bilgilendirmek ve bu konuda yasal haklarını kullanmayı temine yöneliktir. Vasiyetname açılmadan 559. Maddede belirtilen bir yıllık hak düşürücü süre işlemeye başlamaz. Bu konuda gerekli araştırmalar yapılmadan hüküm kurulması doğru değildir. (Yargıtay 3. HD. 2015/18257E.-2016/374 K.)
Vasiyetnamenin İptali Ne Zamana Kadar İstenebilir?
Vasiyetnamenin açılması ve ilgililere okunmasının ardından 1 yıllık iptal davası açma süresi başlar. Vasiyetnamenin iptali davası bu süre içerisinde açılmazsa bu hak artık kaybolur. Vasiyetin iptali davası, her türlü iddiaya dayanarak açılabilen bir dava değildir. Kanununda hangi sebeplere dayanıldığı açıklanmıştır.
Vasiyetnamenin iptali davasını, bu iptalde hukuki menfaati olan ilgililer açabilecektir. İptal davası ile vasiyetnamenin tamamının iptali istenebileceği gibi bir kısmının iptali de talep edilebilir.
Vasiyetnamenin Tenfizi İçin Vasiyetnamenin Açılmış Olması Gerekli Midir?
Vasiyetnamenin tenfizi için vasiyetnamenin açılıp okunması işleminin tamamlanmış olması gerekir. Eğer bu süreç tamamlanmamışsa hakim süre vererek eksikliği giderilmesini isteyecektir.
“Vasiyetnamenin tenfizi davasında öncelikle dava konusu vasiyetnamenin açılıp açılmadığı araştırılarak vasiyetnamenin açılmasına ilişkin kararın kesinleşme tarihli şerhini içerir onaylı sureti ilgili mahkemeden getirtilerek dava dosyası içerisinde konmalıdır. Mahkemece, davacı tarafa vasiyetnamenin açılması dosyasının kesinleştirilmesi için HMK’nın 115/2. maddesi gereğince süre verilmesi, bu hususun bekletici mesele yapılması ve sonucu dairesinde hüküm tesisi gerekirken…”
Vasiyetname Mirasçıya Tebliğ Edilmezse Ne Olur?
Vasiyetnamenin açılması işleminin kanunda öngörülen prosedüre uygun şekilde tamamlanması gerekir. Mirasçıların vasiyetname içeriğini ancak vasiyetnamenin kendilerine tebliği ile öğrenebileceklerini gözeten Yargıtay tebliğ işlemlerinde usulsüzlük olmasını bozma sebebi olarak görmektedir. Şayet tebliğ işlemleri gereği gibi ve usule uygun şekilde tamamlanmamışsa, mirasçıların bu sebeple itiraz ve dava haklarına bir zarar gelmemesi gereklidir.
Vasiyetnamenin Tenkisi Usulü Nedir?
YARGITAY 3. HUKUK DAİRESİ
E. 2013/3129 K. 2013/4626 T. 19.3.2013
DAVA: Taraflar arasında görülen vasiyetnamenin iptali olmadığında tenkis davasının yapılan muhakemesi sonunda mahalli mahkemece verilen hüküm davacılar vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Temyiz isteminin süresi içinde olduğu anlaşıldıktan sonra dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü.
KARAR: Davacılar vekili dilekçesi ile; müvekkillerinin murisinin ( M. S. G.”ın ) 15.10.2004 tarihli vasiyetnamesi ile dava konusu taşınmazları davalılara ( torunlarına ) bıraktığını; 24.03.2010 tarihinde ölümü üzerine vasiyetnamenin açılıp okunduğunu; davacılar kız çocuğu olduğundan, mirastan mahrum bırakıldığını ve saklı paya tecavüz edildiğini; vasiyetçinin, vasiyetname düzenlediği tarihte 80 yaşında olduğunu ve fiil ehliyetinin bulunmadığını, baskı sonucu vasiyetname düzenlediğini iddia ederek; vasiyetnamenin iptaline, olmadığında tenkisine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalılar, davanın reddini istemişlerdir.
Mahkemece; “…vasiyetnamenin TMK’nun 531 md. uyarınca öngörülen şekil şartlarına uygun olarak düzenlendiği, vasiyetnamenin içeriği itibariyle de yapılan keşif ve dinlenen mahalli bilirkişi beyanlarından da anlaşılacağı üzere sözkonusu taşınmazların davalılara bırakılmakla birlikte, vasiyetname dışında da davacılara muris tarafından bırakılan yerler olduğu, ayrıca dava konusu taşınmazlardan davacıların da pay aldığı, dava konusu taşınmazların mahsullerini paylaştıkları gibi kendilerine de dava dışı yerler bırakıldığı, gerekçesiyle” davanın reddine karar verilmiştir.
Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle kanuni gerektirici sebeplere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik görülmemesine göre, sair temyiz itirazları yerinde değildir.
Ancak, davada; vasiyetnamenin iptali, olmadığında tenkisi istenilmiştir. Mahkemece, dava, sadece vasiyetnamenin iptali olarak nitelendirilmiş, tenkise ilişkin bir inceleme ve araştırma yapılmamış, bu hususta bir değerlendirmede de bulunulmamıştır.
TMK’nun 560/1.maddesine göre; “Saklı paylarının karşılığını alamayan mirasçılar, mirasbırakanın tasarruf edebileceği kısmı aşan tasarruflarının tenkisini dava edebilirler.” Aynı Kanunun 561/1 maddesine göre ise; “Saklı pay sahibi mirasçılara, ölüme bağlı tasarrufla yapılan ve tasarruf edilebilir kısmı aşan kazandırmaların, onların saklı paylarını aşan kısmı orantılı olarak tenkise tabi olur” hükmüne amirdir.
Tenkisin gerekip gerekmeyeceği, gerekiyorsa ne oranda ve ne miktarda gerekeceği önceden bilinemez. Bunun için, mahkemece; öncelikle tereke mal varlığı tespit edilmeli, uzman bilirkişi heyetine tenkisle ilgili ayrıntılı bir hesap yaptırılmalı; davacılara, belirlenen değer üzerinden noksan harcı yatırmaları için süre verilerek, harç tamamlattırılmalı; bundan sonra, tenkis hükümleri doğrultusunda bir inceleme ve araştırma yapılarak, oluşacak sonuç dairesinde tenkis talebiyle ilgili bir hüküm kurulmalıdır.
Eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme sonucu yazılı şekilde hüküm tesisi doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ: Bu itibarla yukarıda açıklanan esaslar gözönünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsiz, temyiz itirazları bu nedenlerle yerinde olduğundan kabulü ile hükmün HUMK.nun 428.maddesi gereğince BOZULMASINA ve peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine, 19.03.2013 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
Özetle;
Dava dilekçe örnekleri davanın türüne göre İnternet sitelerinde aynı formatlarla sıklıkla paylaşılmıştır.
Bunun yanında dava dilekçesi Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na uygun olması gerekmektedir. Eksik olması halinde hakim tamamlanması için ilgili tarafa süre verecek ya da dava sonunda reddedebilecektir. Bu nedenlerle dava dilekçesinin mutlaka bir avukat tarafından hazırlanması gerekmektedir. Aksi halde hem hukuki açıdan hem de zaman yönünden bir kayba vesile olacaktır.
Daha fazla makale için tıklayınız.
Gerekçeli Karar Nedir? Gerekçeli Karar Yazıldı Nedir ?
“Vasiyetnamenin Açılması & İptali ve Tenfizi Nedir?” üzerine 2 yorum